بررسی غلظت و کیفیت ذرات معلق در هوای شهری ایران طی سال های ۱۳۹۰ - ۱۴۰۰

مقدمه و هدف: امروزه یکی از بزرگترین مخاطرات زیستمحیطی برای سلامت جوامع ، آلودگی هوای ناشی از ذرات معلق است.از ای نرو، این مطالعه با هدف بررسی غلظت و کیفیت ذرات معلق طی ۱۰ سال اخیر در ایران صورت گرفته است.مواد و روش ها: در این مطالع هی مرور سیستماتیک از پایگاه های " ScienceDirect,SID,Google Schoolar,scopus"هر کدام به ترتیب ۱۴۱ ، ۲۱۰ ، ۵ و ۶۸ مقاله، با کلیدواژه های «particualtr matter, PM۱۰,PM۵,PM۲.۵, Iran»، در بازه ی زمانی (۲۰۱۱ - ۲۰۲۱) جستوجو شد. تعداد کل مقالات ۴۲۴ مورد بوده که از این بین ۴۴ مقاله با توجه به معیارهای موردنظر وارد مطالعه گردیدند.یافته ها: طبق بررسی، غلظت ذرات در ۷ شهر اهواز، شهرکرد، تهران، خر مآباد، تبریز، اراک و مشهد در دسترس بودند. میانگینغلظت PM۱۰ در این شهرها ۲۲۰.۹۱ ug/m۳ و میانگین غلظت PM۲.۵ ۷۵.۵۳ ug/m۳ بوده است. تغییر فصول بر غلظتذرات معلق تاثیر گذار بوده است. غلظت PM۱۰ در شهر اهواز با میانگین حداکثر ۳۵.۲۶۲۹ ug/m۳ و غلظت PM۲.۵ درشهرهای تهران، اراک و مشهد با میانگین حداکثر ۲۷.۵۶ ug/m۳ ، در فصول پائیز و زمستان بیشتر از باقی سال بوده است. علاوهبر این، یافته ها نشان می دهد که در ایران درصد مرگ ومیر ناشی از ذرات معلق، در وضعیت بحرانی قرار دارد. در حالیکه شاخصکیفیت هوای زندگی (AQLI) که نشان دهنده ی رابطه ی بین میزان تنفس هوای پاک و طول عمر می باشد، بیان می دارد کهچنانچه غلظت ذرات معلق در ایران به اندازه ی ۱ μg/m۳ کاهش یابد، منتج به افزایش ۰.۲ سال در طول عمر جمعیت می شود.نتیجه گیری: نتایج نشان داد که تغییرات غلظت ذرات معلق در هوای شهری ایران، با تغییرات فصول سال رابطه ی معناداری دارد.به این صورت که در فصول سرد سال، به واسطه ی تعداد زیاد روزهای دارای وارونگی دمایی، آلاینده ها در سطح زمین متمرکزمی شوند. این مطالعه نشان داد که در دسترس بودن دادههای معتبر مربوط به غلظت و کیفیت ذرات معلق، و مقایسه و پایشمستمر آمار و ارقام ثبت شده در این زمینه، برای اتخاذ تصمیمات کنترلی و تدوین قوانینی با چشمانداز بلندمدت ضرورت دارد.

کلیدواژه ها:

، Particulate matter ، PM۱۰ ، PM۵ ، PM۲.۵ ، ذرات معلق ، آلودگی هوا ، ریزگرد ، غبار