آشنایی زدایی در نامه های نهج البلاغه (مطالعه موردی تقدیم و تاخیر)

ناقدان، آشنایی زدایی را به عنوان دستاورد مکتب فرمالیسم روسی، یکی از ترفندهایی به شمار می آورند که سبب می شود کلام هنری از کلام غیرهنری متمایز گردد. این تکنیک ادبی با اشکال مختلف در کلام ظاهر می شود. یکی از مهم ترین شگردهای آشنایی زدایی را می توان در پدیده تقدیم و تاخیر دید که از طریق تغییر در ساختار اصلی جمله و جابه جایی عامدانه واژه ها حاصل می گردد. نامه های حضرت علی۷ در نهج البلاغه یکی از زیباترین متونی است که از ترفند تقدیم و تاخیر بسیار بهره گرفته است و می توان در چهارچوب آشنایی زدایی به بررسی و تحلیل آن پرداخت. این نوشتار با روش توصیفی – تحلیلی، تلاش دارد انواع مختلف تقدیم و تاخیرهایی را که در نامه های برگزیده نهج البلاغه به کار رفته است ،بررسی نماید و تاثیری را که این پدیده بلاغی در معنا ایجاد نموده است مورد تحلیل قرار دهد. نتایج پژوهش نشان می دهد که امام علی ۷ با جابه جایی هدفمندانه جایگاه واژه ها و بهره گیری از تکنیک زبانی تقدیم و تاخیر و به روش آشنایی زدایی، هم کلام خویش را به شکلی گویاتر و معنادارتر برای مخاطب به تصویر کشیده و هم با رعایت حسن نظم، مطالب مورد نظر را بر اساس ریتم خاص و نظم آهنگی معین که مخاطب را مسحور شیوه بیان خویش ساخته، ادا نموده است.

کلیدواژه ها:

آشنایی زدایی ، تقدیم و تاخیر ، نهج البلاغه ، نامه ها