اولویت بندی فرسایش خطی با استفاده از شاخص های مورفومتری و ژئومورفولوژیکی مطالعه موردی: حوضه ی آبریز قشلاق-سنندج غرب ایران

مسئله فرسایش خاک و تخریب زمین­ یکی از مهم ترین مسائل در علوم طبیعی است که ارزیابی پیامدهای زیست محیطی و اقتصادی آن به داده­ های کمی نیاز دارد. حوضه رودخانه قشلاق در استان کردستان برای مطالعه چنین مخاطره­ای انتخاب شد زیرا این حوضه در یک اقلیم نیمه ­خشک قرارگرفته و لیتولوژی آن اغلب شیل (سازند سنندج) است. جهت تحقیق در این زمینه شاخه ­های از رودخانه که آبراهه ­های آن ها دارای  رتبه سه و بیشتر، بر اساس روش استرالر بودند و مستقیما وارد شاخه اصلی می­شدند به عنوان زیر حوضه برای محاسبه شاخص ­ها ترسیم گردید. ۴۷ زیر حوضه، محدوده حوضه قشلاق را پوشش داد. تعداد ۱۶شاخص ژئومورفولوژیکی برای تعیین وضعیت فرسایش حوضه محاسبه و به عنوان لایه ورودی در نظر گرفته شد. سپس، نتایج این شاخص­ ها توسط چهار مدل تصمیم چند معیاره TOPSIS ، VIKOR ، SAW و CF ادغام گردید. در هر چهار مورد، زیر حوضه­ های شمالی به عنوان مناطقی با حساسیت کم و بسیار کم در برابر فرسایش طبقه ­بندی شدند. این حوضه­ ها اغلب دارای سنگ های آتش فشانی هستند. در یک دید کلی­، طبق هر چهار مدل بکار رفته­، زیر حوضه ­های  که لیتولوژی غالب آن ها  شیلی است، در طبقات فرسایشی متوسط تا بسیار زیاد قرار گرفتند. بر این اساس چنین استنباط شد که لیتولوژی تاثیر زیادی بر روی میزان فرسایش در حوضه آبریز قشلاق دارد.  همچنین روش VIKOR، به دلیل ضریب تنوع بیشتر، از دقت بیشتری نسبت به بقیه روش­ ها برخوردار است.

کلیدواژه ها:

فرسایش ، مورفومتری ، مدل های چند متغیره ، سنندج ، غرب ایران