اثر ترکیبات چند گیاه غیرمیزبان بر رفتار تخمریزی سرخرطومی حنایی خرما، (Rhynchophorus ferrugineus (Coleoptera: Dryophthoridae

سرخرطومی­­ حنایی ­خرما، (Rhynchophorus ferrugineus (Olivier، مهمترین آفت نخیلات است. در این تحقیق اثر بازدارندگی  مواد استخراج شده از برگ­های سه گیاه غیرمیزبان سرخرطومی­حنایی­خرما شامل اشورک (Eshvarak)، Rhazya stricta Decne. (Apocynaceae)، آنغوزه، (Ferula assa-foetida L. (Apiaceae و چریش،(Azadirachta indica A. Juss. (Meliaceae، و همچنین اثر سه ترکیب گیاهی آلفا-پینن، اوژنول و تیمول به روش انتخابی و با سه دز یک، ۵ و ۱۰ درصد روی تخمریزی آفت ارزیابی شد. برای این منظور در هر انتخاب به تفکیک، تعداد تخم­ های گذاشته شده در مدت ۳ روز بر روی مغز درخت خرما (شاهد) با بستر تخمریزی آغشته به تیمار مقایسه شد. اثر تیمارهای مختلف با یکدیگر با استفاده از شاخص بازدارندگی تخمریزی  مقایسه شدند. نتایج نشان داد که تعداد تخم ­­­ها روی بسترهای تخمریزی تیمار شده،  به استثناء دز یک درصد عصاره­ های گیاه چریش و دز یک درصد اوژنول، به طور معنی­ داری کمتر از شاهد بود. کمترین تخمریزی پس از استفاده از دز ۱۰ درصد تیمول (۵۴/۰±۵/۱) و دز ۱۰ درصد عصاره برگ اشورک (۶۶/۰±۶/۱) مشاهده شد. از نظر شاخص بازدارندگی تخمریزی، ترکیب مستخرجه از گیاهان غیر­­میزبان و ترکیبات فرار گیاهی تفاوت معنی­ داری داشتند. آنغوزه با ۶±۳۳ درصد کمترین شاخص بازدارندگی تخمریزی را داشت که به طور معنی­ دار کمتر از شاخص بازدارندگی تخمریزی در تیمول و اشورک بود. بیشترین شاخص­های بازدارندگی تخمریزی مربوط به دز ۱۰ درصد تیمول (۷۵/۴±۶۳/۸۵ درصد) و دز ۱۰ درصد اشورک (۷۰/۷±۳۲/۸۳ درصد) بود که تفاوت معنی ­داری نداشتند. می ­توان از تیمول برای پوشاندن زخم­های روی تنه ­درختان خرما برای جلوگیری از تخمریزی سرخرطومی حنایی خرما و در نتیجه کاهش آلودگی­ های جدید توسط آفت استفاده ­نمود.

کلیدواژه ها:

ترکیبات فرار گیاهی ، بازدارنده تخمریزی ، اشورک ، تیمول ، درخت خرما