تعیین غلظت و پراکنش تغییرات مکانی فلزات جیوه، سرب و کادمیوم در رسوبات سطحی جنگل های مانگرو با استفاده از زمین آمار در محیط GIS

فلزات سمی به علت پایداری بالا و آثار فیزیولوژیکی شان بر موجودات زنده، حتی در غلظت های بسیار کم نیز حائز اهمیت اند. رسوبات دریایی اغلب مخزن نهایی برای تجمع فلزات سنگین محیط زیست های ساحلی در نظر گرفته می شوند. از حساس ترین اکوسیستم ها در خلیج فارس، می توان به جنگل های مانگرو اشاره کرد که آلاینده های فلزی واردشده از نگرانی های مهم و عمده برای این اکوسیستم ها به شمار می روند. ارزیابی فضایی آلاینده ها برای درک بهتر از تهدیداتی که منابع آلاینده می توانند داشته باشند، مهم است. به منظور مطالعه و بررسی میزان غلظت سه فلز سرب، جیوه و کادمیوم در رسوبات سطحی جنگل های مانگرو و دستیابی به الگوی توزیع مکانی صحیح از این آلاینده ها، نمونه برداری از ۴۲ ایستگاه در سه قسمت بندرخمیر با ۷ ایستگاه، بخش میانی با ۱۷ ایستگاه و جزیره قشم با ۱۸ ایستگاه از لایه سطحی ۰- ۵ سانتی متری رسوبات در فروردین ۱۳۹۰ صورت گرفت. پس از انجام آنالیزهای آزمایشگاهی، به منظور مدل سازی تغییرات مکانی غلظت فلزات در رسوبات سطحی جنگل های مانگرو، از ۷ روش مختلف زمین آماری وزن دهی فاصله ای معکوس، کریجینگ ساده، کریجینگ معمولی، کریجینگ جامع، توابع پایه شعاعی، درون یابی چندجمله ای موضعی و عمومی بهره گرفته شد. نتایج حاصل از آنالیزها نشان داد که بیشترین مقادیر غلظت برای فلزات سرب و کادمیوم در بخش قشم و برای فلز جیوه در بندر خمیر است. در نهایت روش کریجینگ ساده به علت داشتن پایین ترین مقادیر RMSE و MAE و نزدیکی بسیار زیاد آماره MBE به صفر، به منزله بهترین روش برای مدل سازی الگوی توزیع و پراکنش فلزات سرب، کادمیوم و جیوه به ترتیب با مدل های نمایی، دایره ای و گوسین انتخاب شد. نقشه های ترسیم شده نشان دادند که الگوی توزیع مکانی سرب و کادمیوم مشابه یکدیگرند و تمرکز غلظتی این دو فلز بیشتر متمایل به غرب بخش میانی و بندر خمیر است، در حالی که جیوه الگوی توزیع مکانی متفاوتی نشان داد. جیوه الگوی توزیع و پراکنش نامنظم نقطه ای از خود بروز داد که گرایش خاصی به سمت مشخصی ارائه نمی کرد.

کلیدواژه ها:

Geostatistics ، Heavy metal ، mangrove ، modeling ، Sediment