بررسی ساختار مکانی گونه ملج (Ulmus glabra Hudson) به منظور مدیریت پایدار آن (مطالعه موردی: بخش گرازبن جنگل خیرود)

ملج (Ulmus glabra Hudson) یکی از گونه های با ارزش جنگل های شمال است که بر اثر دخالت های بی رویه انسانی و شیوع بیماری مرگ نارون در معرض انقراض قرار گرفته است. به منظور مدیریت صحیح این گونه، به شاخص هایی نیاز است که به تشریح ساختار فعلی و تغییرات آن در طول زمان بپردازند. در این تحقیق ضمن معرفی یک دسته از شاخص های مبتنی بر نزدیکترین همسایه، ساختار مکانی گونه ملج در بخش گرازبن جنگل خیرود بررسی شد. این شاخص ها به بررسی موقعیت مکانی، اختلاط گونه ای و اختلاف ابعاد گونه ملج نسبت به درختان مجاور خود می پردازند. به منظور جمع آوری اطلاعات مورد نیاز، تعداد ۲۴۳ قطعه نمونه دایره ای شکل با مساحت ۱۰۰۰ مترمربع برداشت و با استفاده از نرم افزار Crancod ۱.۳ شاخص های مذکور محاسبه شد. مقادیر میانگین شاخص زاویه یکنواخت، اختلاط گونه ای و شاخص ابعاد قطر برابر سینه گونه ملج به ترتیب برابر با ۵۴/۰، ۹/۰ و ۳۲/۰ محاسبه شد که نشان دهنده الگوی مکانی تصادفی متمایل به کپه ای بوده؛ همچنین این گونه دارای رقابت دگرگونه ای است و به طور کلی نسبت به اکثر همسایگان خود حالت مغلوب دارد. در نهایت مقادیر اختلاف مطلق بین دو جنگل مشاهده شده (بخش گرازبن) و شبیه سازی شده برای سه شاخص مذکور به ترتیب برابر با %۲/۲۱، %۲/۳۲ و %۱۴/۱۳ محاسبه شد. بررسی تغییرات ناشی از فعالیت های مدیر جنگل و همچنین بررسی تکامل طبیعی این گونه برای حفظ تنوع زیستی، کنترل روند انقراض و کاهش آثار زیست محیطی حاصل از انقراض آن بسیار مفید است.

کلیدواژه ها:

Biodiversity ، Elm ، environment ، Spatial structure ، Sustainable management