پژوهشی تطبیقی بر نمادهای ایران باستانی و تاثیر آن در قالی های پس از اسلام

سال انتشار: 1399
نوع سند: مقاله ژورنالی
زبان: فارسی
مشاهده: 395

فایل این مقاله در 11 صفحه با فرمت PDF قابل دریافت می باشد

استخراج به نرم افزارهای پژوهشی:

لینک ثابت به این مقاله:

شناسه ملی سند علمی:

JR_RAJ-1-2_009

تاریخ نمایه سازی: 6 دی 1401

چکیده مقاله:

طراحان قالی های در هر زمان، تحت تاثیر دین و آیین و فرهنگ بومی به استفاده از نقوش نمادین در قالی هامی پردازند. در دوره اسلامی نیز قالی های ایرانی، تحت تاثیر فرهنگ و مذهب زمان خویش قرارگرفته و از نمادگرایی اسلامی بهره مند شده اند. این نمادها بسیار متنوع بوده، اما آنچه مطرح است آن نمادهایی است که ریشه در ایران پیش از اسلام داشته، اما در قالی های ایرانی-اسلامی بار دیگر تجلی یافته اند. مقاله حاضر با روش تطبیقی-تحلیلی می کوشد تا با بررسی نقوش باستانی به طبقه بندی و تحلیل این نمادها پرداخته، سپس به سوالاتی همچون چرایی دلایل کاربردی این نقوش بر قالی های ایرانی در دوره اسلامی و چگونگی تطابق این نقوش با اندیشه اسلامی پاسخ دهد. با توجه به گستردگی نقوش نمادین با مضامین باستانی، در این پژوهش تنها سه نماد مورد بحث و تحلیل قرار خواهد گرفت که شامل نقوش نمادین؛ ققنوس، جدال شیر و گاو و نماد فروهر هستند. می توان دریافت که نمادها زمانی می توانند به حیات خود ادامه دهند که مطابق نگاه مذهبی و سیاسی جامعه آن روز باشند. در این میان نقوش باستانی در سه رده توانسته اند در دوره اسلامی دوام یابند؛ ۱- به لحاظ ساختاری همچون گذشته اما در معنا منطبق با بینش اسلامی تغییر یافته اند ۲- به لحاظ ساختاری و معنا همچون گذشته اما با توجه به آن که منافاتی با اندیشه اسلامی ندارد دوام یافته و تنها معناهایی بر آن افزوده شده است ۳- به لحاظ ساختاری و معنایی همچون دوره گذشته بوده اگرچه با اندیشه اسلامی مطابقت نداشته اما با اندیشه سیاسی و نظام سلطنتی منطبق بوده اند.

کلیدواژه ها:

قالی ، دوره اسلامی ، سیمرغ ، فروهر ، جدال شیر و گاو

نویسندگان

سامان فرزین

استادیار گروه آموزشی باستا نشناسی ، دانشکده هنر، دانشگاه بیرجند

محمد امین حاجی زاده

عضو هیات علمی گروه فرش، دانشکده هنر، دانشگاه بیرجند

مراجع و منابع این مقاله:

لیست زیر مراجع و منابع استفاده شده در این مقاله را نمایش می دهد. این مراجع به صورت کاملا ماشینی و بر اساس هوش مصنوعی استخراج شده اند و لذا ممکن است دارای اشکالاتی باشند که به مرور زمان دقت استخراج این محتوا افزایش می یابد. مراجعی که مقالات مربوط به آنها در سیویلیکا نمایه شده و پیدا شده اند، به خود مقاله لینک شده اند :
  • اسماعیل پور مطلق، ابوالقاسم، (۱۳۸۳)، تخت جمشید: از معبد تا ...
  • آلن، تونی، فیلیپس، چارلز، کریگان، مایکل، (۱۳۸۴)، سرور دانای آسمان­ها، ...
  • بورکهارت، تیتوس، (۱۳۷۶)، هنر مقدس (اصول و روش­ها) ترجمه: جلال ...
  • بویس، مری، (۱۳۷۴)، تاریخ کیش زرتشت، ترجمه : همایون صنعتی­زاده، ...
  • بهار، مهرداد و کسرائیان، نصرالله، (۱۳۷۵)، تخت جمشید، چاپ چهارم، ...
  • بهار، مهرداد، (۱۳۸۸)، پژوهشی در اساطیر ایران، تهران: نشر آگه ...
  • بیکرمن، هنینگ و دیگران، (۱۳۸۴)، علم در ایران و شرق ...
  • پرهام، سیروس.(۱۳۷۱). دستبافت های عشایری و روستایی فارس. تهران: امیرکبیر ...
  • پوپ، آرتور، اکرمن، فیلیپس، (۱۳۸۷)، سیری در هنر ایران (از ...
  • تناولی، پرویز، (۱۳۶۸)، قالیچه­های تصویری ایران، تهران: نشر سروش ...
  • چیت سازیان، امیرحسین، (۱۳۸۵)، نمادگرایی و تاثیر آن در فرش ...
  • خزایی، محمد، (۱۳۸۶)، تاویل نقوش نمادین طاووس و سیمرغ در ...
  • دادگر، لیلا، (۱۳۸۰)، قالی­های تصویری موزه فرش ایران، تهران: سازمان ...
  • دهخدا، علی اکبر، (۱۳۷۳)، لغت نامه، جلد ۱۴ و ۲۹، ...
  • زرین­پوش، فرزانه، (۱۳۸۴)، نگاره بالدار هخامنشی، مجله رشد آموزش تاریخ، ...
  • شهبازی، علیرضا شاپور، (۱۳۵۴)، پژوهش­های هخامنشی، شیراز: موسسه تحقیقات هخامنشی ...
  • طاهری، صدرالدین، (۱۳۹۱)، کهن الگوی شیر در ایران، میان رودان ...
  • طاهری، علیرضا، (۱۳۸۸)، تاثیر سیمرغ بر روی هنر اسلامی، بیزانسی ...
  • عابددوست، حسین و کاظم پور، زیبا، (۱۳۸۸)، تداوم حیات اسفنکس­ها ...
  • قلی­زاده، خسرو، (۱۳۸۹)، خاستگاه سیمرغ از دیدگاه اسطوره­شناسی تطبیقی، سال ...
  • کاشفی، جلال الدین سلطان، (۱۳۹۱)، جایگاه قدسی «آب» در نقش ...
  • کفشچیان، اصغر، یاحقی، مریم، (۱۳۹۰)، بررسی نمادین در نگارگری ایران، ...
  • گیرشمن، رمان، (۱۳۷۱)، هنر ایران (در دوران ماد و هخامنش)، ...
  • مرادی غیاث آبادی، رضا، (۱۳۷۹)، تخت جمشید، تهران: نشر نوید ...
  • موذنجامی، محمد مهدی،(۱۳۷۹)، ﺁداب پهلوانی، تهران: نشر قطره ...
  • نامجو، عباس، فروزانی، سید مهدی، (۱۳۹۲)، مطالعه ی نمادشناسانه و ...
  • نصرالله منشی، ابوالمعالی، (۱۳۵۱)، کلیله و دمنه به تصحیح مجتبی ...
  • ورمازون، مارتن، (۱۳۷۵)، آیین میترا، ترجمه نادرزاده، ج ۲، تهران: ...
  • یاحقی،محمدجعفر ( ۱۳۸۸)؛ فرهنگ اساطیر و داستانواره­ها در ادبیات فارسی؛ ...
  • نمایش کامل مراجع