تحول فردیت خطاطی

سال انتشار: 1400
نوع سند: مقاله ژورنالی
زبان: فارسی
مشاهده: 212

فایل این مقاله در 17 صفحه با فرمت PDF قابل دریافت می باشد

استخراج به نرم افزارهای پژوهشی:

لینک ثابت به این مقاله:

شناسه ملی سند علمی:

JR_NIAMG-8-21_006

تاریخ نمایه سازی: 29 آذر 1401

چکیده مقاله:

فردیت، در اینجا در ابتدایی ترین و بی واسطه ترین معنایش، یعنی نحوه حضور و بروز خطاط در اثرش مورد توجه قرار گرفت و از این حیث به دوره بندی اولیه ای در تاریخ فردیت هنری دست یافت. هر دوره در دوره های بعد متداخل و متداوم است و شکلی متکامل از حیث میزان بروز و حضور خطاط در اثرش را به خود می گیرد که در آن ردی از دوره های پیشینش را می توان بازشناخت. دوره اول که از قرن اول هجری آغاز می شود، از فرط بداهت و کمی تعداد کاتبان، تقریبا هیچ رد و نشان روشنی از خطاط در اثرش وجود ندارد. دوره دوم، که دوره ترقیمی است و از قرن سوم آغاز می شود، نخستین نمودهای حضور خطاط یا مالک نسخه در انجامه ها و ترقیمه ها و وقف نامه پیدا می شود. در دوره سوم، از قرن نهم حضور خطاط بسط یافته و نه تنها شامل کتابت و خوشنویسی اثر که شامل شعر و متن اثر، تذهیب و تحریر آن نیز می شود. این دوره همراه است با بسط شعر فارسی، خط نستعلیق و مرقعات. دوره چهارم، که همراه است با قدریافتن سیاه مشق به عنوان اثری تمام شده و مستقل در قرن یازدهم، خطاط حضوری انتزاعی در اثرش را تجربه می کند که در آن تا حد زیادی از محتوای متن و ضرورت های فنی و صنفی رها شده و سعی می کند تنها خودش را در اثرش با حداقل واسطه ممکن بازتاب دهد. دوره پنجم، که آغازی برای آن تعیین نکردیم، دوره ای است که در اثر نهایی، تمام فرایندهای رسیدن به یک اثر، همچون ارزشی نهایی برای هر اثری، به گونه ای خودآگاه نمود پیدا کرده و قدر می یابد. این حضور تام در اثر، از حیث معاصریت اثر و مناسبات حول هر اثر، شکل خودآگاه و متکاملی از دوره اول است. در این مقاله در پی یافتن پاسخی به نحوه بروز فردیت هنری (در اینجا خطاطی) در دوره های مختلف، با محوریت دادن به پنج قطعه خوشنویسی از این حیث که تحولی در نحوه حضور خطاط در اثرش را به شکل بارزی نمایندگی می کنند، با رویکرد مطالعاتی فرهنگی مورد بررسی قرار گرفتند.

کلیدواژه ها:

نویسندگان

سیدعبدالرضا حسینی

Faculty of Social Science, Allameh Tabataba&#۰۳۹;iUniversity

محمدسعید ذکایی

Faculty of Social Science, Allameh Tabataba&#۰۳۹;i University

مراجع و منابع این مقاله:

لیست زیر مراجع و منابع استفاده شده در این مقاله را نمایش می دهد. این مراجع به صورت کاملا ماشینی و بر اساس هوش مصنوعی استخراج شده اند و لذا ممکن است دارای اشکالاتی باشند که به مرور زمان دقت استخراج این محتوا افزایش می یابد. مراجعی که مقالات مربوط به آنها در سیویلیکا نمایه شده و پیدا شده اند، به خود مقاله لینک شده اند :
  • منابعآژند، یعقوب. (۱۳۹۶). «رقم مسجع: علل و رویکرد مذهبی اجتماعی ...
  • آملی، شمس الدین محمد بن محمود. (۱۳۸۱). نفائس­الفنون فی عرائس­العیون. ...
  • احمد، حسین. (۱۳۹۸). تاریخ فرهنگی: معرفت شناسی و روش شناسی. ...
  • اختیار، مریم؛ آقایی میبدی، مژگان. (۱۳۹۹). «کار نیکوکردن از پرکردن ...
  • اقبال آشتیانی، عباس. (۱۳۲۳). «میرعلی هروی کاتب سلطانی». یادگار، شماره ...
  • البخاری، صدیق بن حسن­خان القنوجی. (۱۴۲۰ ق.). ابجد العلوم. المجلد ...
  • المنجد، صلاح­الدین. (۱۹۷۹). دراسات فی تاریخ الخط العربی: منذ بدایه ...
  • ایران پور، امین. (۱۳۹۷). «مدخل سیاه مشق». در دانشنامه جهان ...
  • برک، پیتر. (۱۳۹۰). تاریخ فرهنگی چیست؟ مترجم: ن. فاضلی و ...
  • بیانی، مهدی. (۱۳۶۳). احوال و آثار خوشنویسان. تهران: علمی ...
  • حسنوند، محمدکاظم؛ آخوندی، شهلا. (۱۳۹۱). «بررسی سیر تحول چهره نگاری ...
  • حموی، یاقوت بن عبدالله. (۱۳۸۱). معجم­الادباء. مترجم: عبدالمحمد آیتی، تهران: ...
  • خانکه، منصور. (۱۳۹۸). «سیاه مشق نستعلیق اثر اسدالله شیرازی: سواد ...
  • دالمانی، هنری رنه. (۱۳۳۵). سفرنامه از خراسان تا بختیاری. مترجم: ...
  • ذکایی, محمدسعید؛ امن پور، مریم. (۱۳۹۳). درآمدی بر تاریخ فرهنگی ...
  • رشیدی، صادق. (۱۳۹۶). هنر پیرااسلامی: تحلیل انتقادی گفتمان های مسلط ...
  • رفیقی هروی، مجنون. (۱۳۷۳). «رسم الخط». در رسالاتی در خوشنویسی ...
  • سه کی، یوشیفوسا. (۱۳۸۴). «آثار خوشنویسی در دو مرقع سلطان­یعقوب: ...
  • شفیعی کدکنی، محمدرضا. (۱۳۸۳). «نقش ایدئولوژیک نسخه بدل ها». نامه ...
  • شوشتری، نورالله ابن شرف الدین. (۱۳۷۷). مجالس­المومنین. جلد دوم، تهران: ...
  • شیرازی، علی. (۱۳۹۲). «از مشق های ابتدایی تا سیاه مشق ...
  • صحراگرد، مهدی. (۱۳۹۶). «قرآن نویسی در سده های نخست: قرآن ...
  • طباطبایی یزدی، لیلا؛ شایسته فر، مهناز؛ شریعتی، سارا. (۱۳۹۸). «تاریخ ...
  • فضائلی، حبیب الله. (۱۳۵۰). اطلس خط: تحقیق در خطوط اسلامی. ...
  • کرمعلی (کاتب)، کلب علی بن. (۱۱۲۸ ق.). بی نام (خطی). ...
  • کریمی نیا، مرتضی. (۱۳۹۷ الف). «نسخه شناسی مصاحف قرآنی (۱): ...
  • (۱۳۹۷ ب). «نسخه شناسی مصاحف قرآنی ۳: قرآن شماره ۴۲۵۶ ...
  • (۱۳۹۹). «نسخه شناسی مصاحف قرآنی ۱۰». آینه پژوهش، شماره ۴، ...
  • محمودی، علیرضا. (۱۳۹۶). «طره خط و دندانه شعر (نظری بر ...
  • مشهدی، سلطانعلی. (۱۳۷۳). «صراط السطور». در رسالاتی در خوشنویسی و ...
  • نجیب اوغلو، گلرو. (۱۳۷۹). هندسه و تزئین در معماری اسلامی. ...
  • نواب تهرانی، میرزامهدی. (۱۳۷۶). دستورالاعقاب. تهران: تاریخ ایران ...
  • هاوزر، آرنولد. (۱۳۷۷). تاریخ اجتماعی هنر. جلد دوم. مترجم: ابراهیم ...
  • هوشمند، عبدالحسین. (۱۳۷۴). «ترجمه و تحقیق کتاب المصاحف ابن ...
  • Atanasiu, Vlad (۲۰۰۳). Allographic Biometrics and Behavior Synthesis. TUGboat, Proceedings ...
  • Atanasiu, Vlad (۲۰۰۴a). Surveys and projects in handwriting analysis: Research ...
  • Atanasiu, Vlad (۲۰۰۴b). The President and the Calligrapher: Arabic Calligraphy ...
  • Blair, Sheila S. (۲۰۰۶). Islamic Calligraphy. Edinburgh: Edinburgh University Press ...
  • Cellard, Eléonore (۲۰۲۰). The written transmission of the Qur’ān during ...
  • Dehérain, Henri (۱۹۱۶, Avril ). Asselin de Cherville, drogman du ...
  • Dutton, Yassin (۲۰۱۷). Two ‘Hijazi’ Fragments of the Qur’an and ...
  • Gruendler, Beatrice, & Marlow, L. (۲۰۰۴ ). Writers and Rulers: ...
  • Luhmann, Niklas (۱۹۹۰). Essays on Self-Reference . NEW YORK: Columbia ...
  • Luhmann, Niklas (۲۰۰۰). Art as a Social System. (E. M. ...
  • Powers, David S. (۲۰۰۹). Muhammad Is Not the Father of ...
  • Rice, D. S. (۱۹۵۵). The Unique Ibn Al-Bawwab Manuscript. Dublin: ...
  • URL ۱: https://www.islamic-awareness.org/quran/text/mss/dak۱۳۹.html ((مراجعه به سایت ۱۰/۱۱/۲۰۲۰URL ۲: https://www.christies.com/en/lot/lot-۵۰۵۷۵۵۶ ( ...
  • نمایش کامل مراجع