نسخه مصور «ورقه و گلشاه» و تصویرگری یک زن آرمانی؛ تحلیل آیکونولوژیک یک نگاره

سال انتشار: 1401
نوع سند: مقاله ژورنالی
زبان: فارسی
مشاهده: 321

فایل این مقاله در 16 صفحه با فرمت PDF قابل دریافت می باشد

استخراج به نرم افزارهای پژوهشی:

لینک ثابت به این مقاله:

شناسه ملی سند علمی:

JR_NIAMG-9-23_004

تاریخ نمایه سازی: 29 آذر 1401

چکیده مقاله:

نسخه مصور ورقه و گلشاه از نمونه های برجسته نگارگری دوره سلجوقی است. این منظومه که سروده عیوقی است توسط محمد مومن خویی مصور شده است. این داستان روایتگر ماجراهای دو دلداده به نام ورقه و گلشاه است. گلشاه به عنوان شخصیت مهم این روایت نقشی محوری در پیش برد داستانی دارد. از اقدامات مهم گلشاه می توان به مبارزه او با دشمنان ورقه، آزاد سازی ورقه و مبدل پوشی برای رفتن به میدان جنگ اشاره کرد. این مراحل در نگاره ها به تصویر درآمده است. در این پژوهش این پرسش مورد نظر است که از منظر آیکونولوژی نقش گلشاه در نگاره «مبدل پوشی گلشاه و آشکار شدن چهره او در مقابل ربیع» چگونه تحلیل و تفسیر می شود؟ هدف آن است تا طبق الگوی آیکونولوژی اروین پانوفسکی، خوانش نگاره در مراحل سه گانه ی آن انجام شود تا از طریق این روش لایه های معنایی اثر شناسایی شود. توصیف پیشا شمایل نگارانه، تحلیل شمایل نگارانه و تفسیر شمایل شناسانه این مراحل سه گانه را تشکیل می دهند. این پژوهش که با روش تحلیلی- توصیفی و شیوه گردآوری اطلاعات کتابخانه ای و اسناد مکتوب انجام شده است، به دنبال آن است تا ویژگی های تصویر گلشاه را در این نگاره بررسی کند. این مطالعه نشان می دهد تصویر گلشاه در این نسخه نوعی تصویر آرمانی از یک پهلوان زن است که کمتر در منابع فارسی دیده می شود. آنچه از تصویر گلشاه برمی آید این است که گلشاه با نشان دادن شجاعت خود و اقدامتی مانند مبدل پوشی در میدان جنگ مناسبات اجتماعی و فرهنگی زمانه خود را به چالش گرفته است. در نسخه مصور شده این تصویر آرمانی ارائه شده است.

نویسندگان

ابوالقاسم دادور

گروه پژوهش هنر،دانشکده هنر دانشگاه الزهرا

مهدیس مهاجری

دانشگاه الزهرا

مراجع و منابع این مقاله:

لیست زیر مراجع و منابع استفاده شده در این مقاله را نمایش می دهد. این مراجع به صورت کاملا ماشینی و بر اساس هوش مصنوعی استخراج شده اند و لذا ممکن است دارای اشکالاتی باشند که به مرور زمان دقت استخراج این محتوا افزایش می یابد. مراجعی که مقالات مربوط به آنها در سیویلیکا نمایه شده و پیدا شده اند، به خود مقاله لینک شده اند :
  • آتش، احمد. (۱۳۳۳). یک مثنوی گم شده از دوره غزنویان ...
  • اخوانی، سعید؛ محمودی، فتانه. (۱۳۹۸). واکاوی لایه های معنایی در ...
  • اشرفی، م مقدم. (۱۳۵۱). همگامی نقاشی با ادبیات در ایران، ...
  • بایرام زاده، رضا؛ سعیداحمدی، علیایی. (۱۳۹۵). تداوم حضور نقشمایه هاله ...
  • برند، باربارا. (۱۳۳۳). هنر اسلامی، ترجمه شایسته فر، چاپ نخست، ...
  • بیهقی؛ محمدبن حسین. ( ۱۳۸۳). تاریخ بیهقی، ویرایش متن: جعفر ...
  • پاکباز، رویین. (۱۳۹۱). نقاشی ایران از دیرباز تا امروز، تهران: ...
  • پانوفسکی، اروین. (۱۳۹۶). معنا در هنرهای تجسمی، مترجم: ندا اخوان ...
  • پیروتی، خدیجه. (۱۳۸۹). موقعیت زنان در دوران غزنویان نشریه تاریخ ...
  • تجویدی، اکبر. (۱۳۷۵). نگاهی به هنرنقاشی ایران از آغاز تا ...
  • ثمینی، نغمه؛ آقازاده مسرور، سیاوش؛ دیانی، احسان. (۱۳۸۹). بدل پوشی ...
  • حسینی، سید هاشم. (۱۳۹۱). تحلیل نمونه هایی از نقوش زنان ...
  • حلی، احمد کمال الدین. (۱۳۸۴). دولت سلجوقیان، پژوهشگاه حوزه و ...
  • دادور، ابوالقاسم؛ دالایی، آزاده. (۱۳۹۴). مبانی نظری هنرهای سنتی، تهران: ...
  • معشوقان جنگجو در منظومه های عاشقانه و افسانه های عامه [مقاله ژورنالی]
  • زمردی، حمیرا( ۱۳۸۸ )، نقد تطبیقی ادیان و اساطیر در ...
  • شعبانی، عطیه؛ محمودی، فتانه. (۱۳۹۴). تطبیق نقاشی های تورفان و ...
  • شهبازی شیران، حبیب؛ معروفی اقدم، اسماعیل؛ ستارنژاد، سعید؛ طهماسبی، فریبرز. ...
  • طالب پور، فریده؛ پرهام، ماندانا. (۱۳۸۸). جایگاه اسب در هنر ...
  • عبدی، ناهید. (۱۳۹۱). درآمدی بر آیکونولوژی، تهران: سخن. ...
  • علامی مهماندوستی، ذوالفقار؛ وهابی دریاکناری، رقیه. (۱۳۹۴). بررسی و مقایسه ...
  • گیرشمن، رمان. (۱۳۷۰). هنر ایران در دوره پارتی و ساسانی. ...
  • موسوی لر، اشرف السادات؛ نمازعلیزاده، سهیلا. (۱۳۹۱). چهره نگاری سلجوقی؛ ...
  • محمودی بختیاری، بهروز؛ خسروی، زهرا. (۱۳۹۰). مردپوشی زنان در دو ...
  • نصری، امیر. (۱۳۹۱). خوانش تصویر از دیدگاه اروین پانوفسکی، کیمیای ...
  • نصری، امیر. (۱۳۹۷). تصویر و کلمه: رویکردهایی به شمایل شناسی، ...
  • هال، جیمز. (۱۳۸۷). فرهنگ نگاره ای نمادها در هنر شرق ...
  • هدایتی، سمیه؛ انصار، مرتضی. (۱۳۹۸). بررسی منظومه ی ورقه و ...
  • هندی، راضیه؛ قاضی زاده، خشایار. (۱۳۹۱). ویژگی های زیبایی شناختی ...
  • Ann Holly, Michael. (۱۹۸۴). Panofsky and the Foundations of Art ...
  • Pancaroğlu, Oya. (۲۰۱۹). Conditions of Love and Conventions of Representation ...
  • Suthrell, Charlotte. (۲۰۰۴). Unzipping Gender: Sex, Cross-Dressing and Culture. Oxford: ...
  • نمایش کامل مراجع