نقش برنامه ریزی تراکم های ساختمانی درکاهش آسیب های ناشی از زلزله

با توجه به آسیب پذیری شهر های ما در برابر زلزله، امروزه یکی از رویکردهای مورد توجه مدیریت بحران در برخورد با این پدیده مخرب، پرداختن به مسئله ایمن سازی شهرها و انجام اقدامات پیشگیرانه به منظور کاهش آسیب های ناشی از زلزله می باشد. در این میان نقش برنامه ریزی و تدوین تراکم های ساختمانی مناسب یکی از رویکرد های پیشگیرانه در زمینه کاهش آسیب های ناشی از زلزله در شهرها می باشد، که توجه به همین امر سبب افزایش ابتکارات در طراحی و برنامه ریزی و یافتن بهترین و کاربردی ترین سیاست ها، در کنار رویکرد بیشتر به این مسئله در تهیه طرح های توسعه شهری با هدف کاهش آسیب های ناشی از زلزله شده است. به دنبال گسترش کالبدی شهرها و مسائل ناشی از آن، پرداختن به پدیده تراکم ساختمانی، به عنوان ابزاری مؤثر در جهت حل مسائل ناشی از رشد و توسعه شهری، مورد توجه برنامه ریزان شهری قرار گرفته است. اما فقدان و یا نادرستی اندیشه های لازم و برنامه ریزی مدون در امر تدوین تراکم های ساختمانی، امروزه شهرهای ما را دستخوش مشکلات و چالش های زیادی نموده است، از جمله این چالش ها می توان به آسیب پذیری بخش های دارای تراکم ساختمانی بالا به هنگام وقوع پدیده های طبیعی مخرب، از جمله زلزله اشاره نمود. متأسفانه در بسیاری از طرح های توسعه شهری کشورمان دیده می شود که مناطقی از شهر که دارای خطر پذیری بالا به هنگام وقوع زلزله می باشند، از تراکم های بالای ساختمانی و جمعیتی برخوردارند، که این مسئله منجر به افزایش آسیب پذیری این مناطق در هنگام وقوع زلزله می گردد. آنچه در این مقاله مورد بررسی قرار می گیرد، ارائه رویکرد و پیش بینی تمهیداتی جهت تنظیم و برنامه ریزی تراکم های ساختمانی در شهرها با هدف کاهش آسیب های ناشی از زلزله می باشد. با توجه به اینکه در بسیاری از شهرهای زلزله خیز ما بخش های متراکم ساختمانی و جمعیتی بر روی مناطق پر خطر زلزله واقع شده اند و در صورت وقوع زلزله از آسیب پذیری بالایی برخوردار خواهند شد، رویکرد های مورد بررسی دراین مقاله به کارگیری تمهیدات شهرسازی به منظور دستیابی به ضوابطی جهت ارائه بهترین تراکم پیشنهادی در مناطق مختلف شهر، با هدف کاهش آسیب های ناشی از زلزله می باشد. به منظور نیل به این هدف، ابتدا ضمن بررسی شرایط و مشخص نمودن فاکتورهای تعیین کننده میزان تراکم ساختمانی در شهرها، سعی بر این است که علاوه بر تطبیق این فاکتورها با شرایط لرزه خیزی شهر، عامل آسیب پذیری بافت های متراکم ساختمانی در برابر زلزله به عنوان متغیری جدید و تأثیر گذار در روش های تعیین میزان تراکم های ساختمانی مورد توجه و استفاده قرار گیرد. با این روش و بوسیله تنظیم و تعادل بخشی به تراکم های ساختمانی در نواحی مختلف شهر، با توجه به میزان آسیب پذیری آنها در برابر زلزله، هر ناحیه شهری بسته به شرایط ویژه خود از تراکم ساختمانی مناسبی برخوردار خواهد شد و بدین ترتیب انتظار می رود با انجام این تمهیدات پیشگیرانه، بافت های شهری هر چه بیشتر از آسیب های ناشی از زلزله مصون بمانند.