انسجام متن در کتاب های درسی فارسی(دوم ابتدایی تا دهم متوسطه) و نقش آن در درک مطلب دانش آموزان

از مواد ارزشیابی درس فارسی در پایه های مختلف، درک مطلب یا مهارت خواندن است. بنابراین یکی از اهداف مهم درس فارسی در پایه های مختلف تحصیلی این است که بیاموزند چگونه یک متن را صحیح بخوانند و سپس آن را بفهمند و از آن نتایجی استنباط کنند. اما بنابر آخرین آمار مطالعات بین المللی پیشرفت سواد خواندن (پرلز) که به ارزیابی میزان درک خوانداری دانش آموزان جهان در هر پنج سال می پردازد، دانش آموزان ایرانی در زمینه درک و فهم متن وضعیت نامناسب و ضعیفی دارند. هر دانش آموز برای فهم متن باید علاوه بر فهم کلمات و جملات تشکیل دهنده آن متن، بتواند بین این جملات روابط معنایی ایجاد کند. روابط منطقی معنایی بین جملات متن با نشانه هایی که نشانه های انسجام نام دارد، ایجاد می شود. خوشبختانه با رویکرد جدیدی که در تالیف کتب فارسی در سال های اخیر دیده می شود، مباحث متن و انسجام متن خصوصا بحث حروف ربط(پیوندی) و ضمیر به عنوان نشانه های انسجام (از پایه چهارم در بخش درک متن با زبانی ساده و بدون مباحث نظری پیچیده) آمده است و در پایه های بالاتر خصوصا در کتاب جدید نگارش سال دهم متوسطه، مباحث حروف ربط و ضمیر هم به صورت نظری و هم با تمرین های عملی در چهار بخش «هنجار نوشتار» گنجانده شده است. اگرچه از میان نشانه های انسجام بیشتر به حرف ربط، ضمیر و علائم نگارشی، قید و صفت ترتیبی در کتاب های فارسی پرداخته شده است، اما اگر همین مباحث با جدیت و به طور عملی در کلاس های نگارش به دانش آموزان آموزش داده شود، قطعا در سال های آینده شاهد رشد وضعیت فعلی نامناسب مهارت خواندن خواهیم بود.

کلیدواژه ها:

مهارت خوانداری ، درک مطلب ، متن ، انسجام ، فارسی