دریافت هایی نو درباره بیتی از حافظ بر اساس نظریه صورتگرایان روس

شعر حافظ به سبب ویژگی های خاص ساختاری و تنیدگی منحصر به فرد واژگانی اش برای هر خواننده ای همیشه تازه و شاداب جلوه می کند؛ منشوری است که از هر طرف که خواننده به آن بنگرد به خواننده نگریسته و در یک کلام بازتاب همیشه بیدار تحولات روح آدمی است. آن چه برای حافظ بیش از هر چیز دیگری اهمیت دارد شاعری است، با تمام لوازم و امکانات و در نهایت دغدغه هایش. این نگرش به شعر در کنار تسلط مثال زدنی او به زیر و بم و فنون بلاغی، شعر او را گاهی تا حد اعجاز پیش می برد؛ گواه این مدعا نکته های نغزی است که بعد از قریب به هفتصد سال همچنان از شعر او حاصل می شود. در این میان آن گونه که شایسته ی نام حافظ است به مباحث زیبایی شناختی شعر او پرداخته نشده است. با توجه به نگرش ویژه ی فرمالیست های روسی به مقوله ی «شکل» در آثار ادبی و بررسی وجوه هنری یک اثر ادبی از این رهگذار و البته توجه خاص حافظ به شکل و ساختار خلق غزلیاتش، نویسنده ی این مقاله با روش تحلیل محتوایی بیت: «مرغ کم حوصله را گو غم خود خور که بر او رحم آن کس که نهد دام چه خواهد بودن» را با تکیه بر آرای صورت گرایان روسی بررسی کرده و این نتیجه به دست آمده که اگرچه از دیدگاه فرمالیسم ها «صورت» یک قطعه ی ادبی در کانون توجه قرار داد، اما توجه به ظرایف این شیوه در درک و انتقال مفهوم یک شعر می تواند کمک شایانی به خواننده داشته باشد

کلیدواژه ها:

حافظ ، فرمالیسم روسی ، زیبایی شناسی ، فرم ، محتوا