ظرفیتهای علوم انسانی برای مطالعات انتقادی جنبشهای دینی نوپدید

مطالعه »جدن ها« در آغاز عمدتا معطوف به پاسخ مجموعهای محدود از پرسشهایی بود که جامعه شناسان مطرح میساختند و از این رو، جامعه شناسی تاکنون نقشی برجسته در توسعه این زمینه از پژوهشها ایفا کرده است . با این حال، نظریه ها و روشهای جامعه شناختی در تحقیقات بعدی یا جای خود را به نظریه ها و روشهایی دادند که در مطالعه ادیان اصلی به کار گرفته میشدند و یا با نظریه ها و روشهای دین پژوهی تلفیق شدند. سهم دین پژوهان در کنار جامعه شناسان به خصوص در تدوین دایره المعارفها و درسنامه ها و کتابهای مرجع قابل توجه بوده است. در کنار اینها نقش مطالعات تاریخی، مطالعات زنان و مطالعات کودکان را نیز نباید نادیده انگاشت. ظرفیت علوم انسانی در مقام توصیف و نقد جدنها عمدتا در دو لایه قابل بهره برداری است. این دو لایه عمدتا معادل دو دسته از علوم انسانی هستند که با عنوان »علوم اجتماعی انسانی« و »علوم دینی انسانی« میتوان از آنها یاد کرد. لایه اول که لایه ای کلان/ ماکروسکپی است شامل علومی است که به ترتیب اهمیت عبارتند از جامعه شناسی، روانشناسی، تاریخ و انسان شناسی و لایه دوم که لایه ای خرد/ میکروسکپی است شامل الهیات، فلسفه دین، کلام، فلسفه، عرفان و حتا فقه میشود. تلفیق این دو لایه در مطالعات جدنها به جامعیت و دقت این مطالعات، توامان خواهد افزود.

کلیدواژه ها:

جدن ها ، ظرفیت علوم انسانی ، جامعه شناسی جدنها ، دین پژوهی جدنها ، لایه ماکروسکپی و لایه میکروسکپی.