ارزش معرفتی ظن بر پایه ی تصویرسازی فخر رازی (از اعتبار معرفت شناختی ظن تا کارکردهای آن در خداشناسی و دواعی فعل)

سال انتشار: 1398
نوع سند: مقاله ژورنالی
زبان: فارسی
مشاهده: 124

فایل این مقاله در 22 صفحه با فرمت PDF قابل دریافت می باشد

استخراج به نرم افزارهای پژوهشی:

لینک ثابت به این مقاله:

شناسه ملی سند علمی:

JR_JRT-19-70_006

تاریخ نمایه سازی: 1 آذر 1401

چکیده مقاله:

در این جستار تصویرسازی فخر رازی از ظن و اعتبار معرفتی آن بررسی می شود. معناشناسی ظن در اندیشه ی رازی نشان از کاربردهای معنایی متفاوت آن دارد. در این مقاله تلاش می شود به مهم ترین وجوه اعتبارسنجی ظن در معرفت شناسی رازی پرداخته شود. از میان وجوه شش گانه ی اعتبار ظن که در این جستار شناسایی و صورت بندی شده است، دو تصویر واقع نمایی ظنون و نیز وجه تکثری ظنون در ایجاد یقین، اهمیت دارد. حیثیت واقع نمایی مهم ترین وجه اعتباربخشی یقین و ادراکات حقیقی است که بر انکشاف مطابقی استوار است. اما آیا ظن نیز این وجه اعتبارسنجی را دارد و به طور کلی، در این واقع نمایی چه جایگاهی دارد؟ رازی شناخت های ظنی را در فرایندی از معرفت زایی قرار می دهد که در این فرایند، تکثر انگاره داشت ها، زمینه ساز ایجاد/تولید یقین در انسان (استنتاج یقین از ظن در وجه تکثری) است. ظن در وجه تکثری، آن هنگام واقعیت را بازنمایی می کند که در فرایند ایجاد یقین قرار گیرد و میان انگاره داشت های ادعایی، با محکی واقعی که فرآورده ی فرایند از آن حکایت می کند، ارتباط وجود داشته باشد. به همین سبب، رازی در توصیف این ارتباط، از واژه ی افاده یا زمینه ساز، در برابر دستیابی که در برخی ادراکات حقیقی است، استفاده می کند و خود، مصحح و منشا واقع نمایی و اعتبار معرفتی انگاره داشت است. از این رو، رازی در تفکری فرایندی و سیستمی، ظن را تحلیل می کند و آن را بریده از دیگر باورداشت های انسان لحاظ نمی کند. رازی نمونه ی کاربست معرفتی ظن در فرایند یقین آوری را در دلایل پذیرش وجود خداوند و دواعی فعل طراحی می کند.

نویسندگان

هاشم قربانی

گروه معارف اسلامی دانشگاه امام خمینی (ره)

فرشته ابوالحسنی نیارکی

گروه فلسفه و کلام اسلامی دانشگاه مازندران

مراجع و منابع این مقاله:

لیست زیر مراجع و منابع استفاده شده در این مقاله را نمایش می دهد. این مراجع به صورت کاملا ماشینی و بر اساس هوش مصنوعی استخراج شده اند و لذا ممکن است دارای اشکالاتی باشند که به مرور زمان دقت استخراج این محتوا افزایش می یابد. مراجعی که مقالات مربوط به آنها در سیویلیکا نمایه شده و پیدا شده اند، به خود مقاله لینک شده اند :
  • الیاسی، محمدحسین، (۱۳۸۸)، «مبانی نظری و عملی اقناع و مجاب ...
  • امینی، علیرضا و داداشی، محمدرضا، (۱۳۹۲)، «مفهوم و ماهیت اطمینان ...
  • برنجکار، رضا، و نصرتیان، مهدی، (۱۳۹۳)، «اعتبار ظن در اعتقادات»، ...
  • پویمن، لوییز، (۱۳۸۷)، معرفت شناسی، ترجمه رضا محمدزاده، تهران: دانشگاه ...
  • رازی، فخرالدین، (بی تا)، الهیات الملخص، نسخه ی خطی کتابخانه ...
  • _________ ، (۱۳۴۱)، البراهین در علم کلام، تصحیح سید محمدباقر ...
  • _________ ، (۱۴۲۰ق)، تفسیر مفاتیح الغیب، چاپ سوم، بیروت: دار ...
  • _________ ، (۱۴۰۶ق)، شرح اسما الله الحسنی (لوامع البینات)، قاهره: ...
  • _________، (۱۴۰۴ق)، شرحی الاشارات و التنبیهات، قم: مکتبه آیه الله ...
  • _______، (۱۴۱۴ق)، القضا و القدر، تحقیق محمد معتصم، چاپ دوم، ...
  • _________، (۱۴۱۱ق)، المباحث المشرقیه، چاپ دوم، قم: انتشارات بیدار ...
  • _________، (۱۴۱۱ق/ب)، المحصل ، مقدمه و تحقیق دکتر اتای، عمان: ...
  • _________ ، (بی تا)، معالم اصول الدین، تحقیق عبدالروف سعد، ...
  • _________، (۱۳۸۱)، منطق الملخص، تصحیح احد فرامرز قراملکی و آدینه ...
  • _________، (بی تا)، نهایه العقول، نسخه ی خطی کتابخانه مجلس ...
  • راغب اصفهانی، (۱۴۳۰ق)، مفردات الفاظ القرآن، تحقیق صفوان عدنان داوودی، ...
  • ساروخانی، باقر، (۱۳۸۳)، «اقناع؛ غایت ارتباطات»، مجله نامه علوم اجتماعی، ...
  • شاکر، محمدکاظم، (۱۳۸۶)، «پژوهشی در معنای ظن و جایگاه معرفتی ...
  • شمس، منصور، (۱۳۸۷)، آشنایی با معرفت شناسی، چاپ دوم، تهران: ...
  • صدوق، محمد، (۱۳۹۸ق)، توحید، قم: موسسه النشر الاسلامی ...
  • طباطبایی، محمد حسین، (۱۴۱۷)، تفسیر المیزان، چاپ پنجم، قم: دفتر ...
  • طوسی، نصیرالدین، (۱۳۷۵)، شرح اشارات و تنبیهات ابن سینا، قم: ...
  • مبانی حجیت ظن متآخم به علم و ساز و کارهای تشخیص آن [مقاله ژورنالی]
  • فارابی، ابونصر، (۱۴۰۵)، فصوص منتزعه، تحقیق فوزی نجار، چاپ دوم، ...
  • ________، (۱۴۰۸)، المنطقیات، تحقیق محمدتقی دانش پژوه، قم: انتشارات کتابخانه ...
  • فعالی، محمدتقی، (۱۳۷۹)، درآمدی بر معرفت شناسی دینی و معاصر، ...
  • فیاضی، غلامرضا، (۱۳۸۷)، درآمدی بر معرفت شناسی، چاپ دوم، قم: ...
  • قربانی، هاشم و ابوالحسنی نیارکی، فرشته، (۱۳۹۴)، «تبیین کارکردی تکثر ...
  • قرشی، سید علی اکبر، (۱۴۱۲)، قاموس قرآن، تهران: دارالکتب الاسلامی ...
  • ملاصدرا، (۱۳۶۳)، مفاتیح الغیب، تصحیح محمد خواجوی، تهران: موسسه تحقیقات ...
  • محمدزاده، حسین، (۱۳۸۶)، کاوشی در ژرفای معرفت شناسی: منابع معرفت، ...
  • محمدی، عبدالله، (۱۳۹۳)، «ارزش معرفت شناختی اطمینان»، مجله معرفت فلسفی، ...
  • مصطفوی، حسن، (۱۳۶۸)، التحقیق فی کلمات القرآن الکریم، تهران: وزارت ...
  • نمایش کامل مراجع