نشانه شناسی رمزگان درخت در روایت های عامه

نشانه شناسی، دانش و مهارت مطالعه و تفسیر و بازتفسیر نشانه هاست. در این نوع مطالعه، نشانه ها براساس افق همنشینی و جانشینی عناصر و گزاره های متنی و نظر به تمامیت متن خود، بازخوانی می شوند. بازخوانی ها نیز فرایند تفسیرها را بنیان می نهند و تفسیرها براساس بافت و زمینه و مخاطبان متن ها، خود را آشکار می سازند. این تفسیرها، اساسی ترین محمل برای تداوم و ماندگاری متن ها و اندیشه های نهفته آن ها در جهان های گونه گون فرهنگی و اندیشگی و اجتماعی آدمی است. از میان رهیافت های نشانه شناسی، رویکرد نشانه شناسی چالرز سندرس پیرس از جمله منظرگاه هایی است که به زمینه و بافت متن و تفسیر و بازتفسیر نشانه ها تکیه می کند. از میان ابزارهای زبانی و اندیشگی، روایت ها، به ویژه نوع قصه گون آن، یکی از کهن ترین و شایع ترین ابزارها برای آشکارگی دلالت ها و نمود معنایی نشانه ها تلقی می شود. ازآنجاکه روایت های عامه، محمل اندیشه ها و نمودهای فرهنگی و آیینی گونه گونی است که در بافت و زمینه و نشانگان متفاوت و مختلفی ساخته و پرداخته می شوند، نوشتار حاضر براساس رویکرد نشانه شناسی یاد شده به بررسی یکی از بنیانی ترین نشانه های روایت های عامه یعنی درخت و دلالت های گونه گون آن می پردازد. این پژوهش با روشی توصیفی و تحلیلی تفسیری با هدف آشکار کردن درون مایه ها و دلالت های مختلف و مشترک نشانگان درخت در روایت ها و اندیشه های راویان آن ها، کارکرد این نشانگان را در ساختار و روساخت روایت ها می کاود. براساس این جستار و واکاوی، درخت جزو پدیدارهای طبیعی و تاثیرگذار در ذهنیت بشری است که نظام نشانه ای ویژه ای را در روایت های عامه بنیان می نهد که دلالت بر درون مایه های گونه گونی دارد. از جمله این درون مایه ها، قداست و جاودانگی و تابو و مرکزاندیشی است. چنین درون مایه هایی همراه با ساختار نشانگانی و دلالتی ویژه خود، جهان روایت های عامه را نظام بندی می کنند. چنین درون مایه هایی به قدمت عمر و زیست بشری، کهن و ریشه دار می نماید، اما هنوز جزو نیازهای اساسی جهان و زیست امروزی بشری در تعامل با طبیعت و جامعه و اخلاق و افق های معنوی است.

کلیدواژه ها:

نشانه شناسی ، روایت عامه ، درخت ، تابو ، جاودانگی