بررسی ترجمه عناوین کتاب های ادبیات پایداری (از فارسی به انگیسی): گامی در راستای ارتقای الگوهای کنونی

یکی از برجسته­ترین عواملی که می­تواند توجه مخاطب را به خواندن یک کتاب جلب کند، عنوان آن اثر است. انتخاب عنوان مناسب از چالش­برانگیزترین اقدامات نویسندگان است. چه بسا ساعت­ها یا حتی روز­های زیادی که نویسندگان برای انتخاب عنوانی درخور برای اثر خود صرف می­کنند. به همان نسبت، ارائه ترجمه­ای مناسب از آن عنوان، از دشوارترین و زمان برترین کارهای مترجمان است. تحقیق حاضر با هدف بررسی فنون مختلف برگردان عناوین کتاب­های پایداری در پی بررسی مقوله مذکور و ارائه انواع راهبردهای امکان­پذیری است که تاکنون به آنها اشاره نشده است؛ در حقیقت، نتایج پژوهش حاضر می­تواند به برداشتن گامی در راستای ارتقای الگوهای ارائه شده کنونی در ترجمه عناوین آثار فرهنگی منجر شود. از مدل یین (۲۰۰۹) به­عنوان چارچوب مقدماتی در تحلیل داده­ها استفاده شد. این الگو دربرگیرنده فنون زیر است: الف- «نویسه­گردانی»: فنی است که طی آن، حروف کلمات متن مبدا با استفاده از حروف الفبای زبان مقصد جایگزین می گردد؛ البته، نویسه­گردانی صرف مفاهیم فرهنگ محور یا عناصر فرهنگ-ویژه موجود در عنوان، غالبا به از دست رفتن کامل معنی برای مخاطب مقصد منجر خواهد شد. ب- «ترجمه تحت­اللفظی»: مترجمانی که به این فن ترجمه متوسل می­شوند، هم در سطوح صورت و هم محتوا می­کوشند تا نزدیک ترین معادل­ها به متن مبدا را انتخاب کنند. ج- تصریح: زمانی که عنوان اثر شامل تلمیح یا عناصری باشد که نویسه­گردانی و ترجمه تحت­الفظی از توصیف دقیق آن بازماند یا توجه مخاطب را جلب نکند، فن تصریح می­تواند جایگزین مناسبی باشد. تصریح غالبا با اضافه کردن کلمات همراه است؛ طوری که همواره تعداد واژه­های عنوان ترجمه شده نسبت به عنوان اصلی بیشتر است. گاهی ممکن است الحاق در قالب اطلاعاتی در کمانک ارائه شود. د- اقتباس: با استفاده از این فن، مترجم «ارجاعات فرهنگی» را تغییر می­دهد؛ به­گونه­ای که برای مخاطب زبان مقصد به­راحتی قابل درک باشد. این شیوه ترجمه، کاملا مخاطب-محور است و مترجم، زبان و فرهنگ مقصد را در اولویت قرار می­دهد. جایگزین سازی یک نام خاص در عنوان با نام خاص دیگر در زبان مقصد که شخصیت مشابهی را در آن فرهنگ به ذهن خوانندگان متن مقصد متبادر می­سازد، به کمک این فن ترجمه انجام می­شود. ه- جایگزینی با عنوان کاملا جدید: این فن زمانی به کار می­رود که مترجم فارغ از محوریت بخشی به مخاطب یا زبان و فرهنگ مبدا یا مقصد، صرفا بر اساس شم زبانی و خلاقیت خود، عنوانی جدید (و البته مرتبط) خلق می­کند. پس از مشاهده و ردیابی تعدادی از فنون ناگفته در الگوی یین، تلاش شد که در راستای ارتقای این الگو، راهبردهای دیگری، از جمله عمومی­سازی، ویژه­سازی، گرته­برداری، حذف، تغییر جزئی، تغییر تفسیری، و تلفیق نیز لحاظ شود. طبق یافته­ها، تنها راهبردی که هرگز به وسیله مترجمان در برگردان عناوین کتاب­های ادبیات پایداری به کار نرفته است، «جایگزینی با عنوان کاملا جدید» است؛ در حالی­که بیشترین درصد به­کارگیری فنون، مربوط به ترجمه تحت­الفظی (%۶۳) و نویسه­گردانی (%۲۳) است.    

کلیدواژه ها:

ادبیات پایداری ، فنون ترجمه ، ترجمه عنوان کتاب ، ترجمه تحت­ الفظی ، نویسه­ گردانی