تاریخ بیهقی و موضوع »فلسفه تاریخ«

ابوالفضل بیهقی، تاریخ نگاری ژرف اندیش است که با نگاهی فلسفی، به موضوعیت تاریخ می نگرد و میکوشد از وقایع نگاری صرف دور شود. تاریخ بیهقی اساسا با داستان تاریخی تفاوت دارد و آفریننده این اثر، بسیار ماهرانه و فلسفی مآبانه، روبدادها را پرداخته است و با وفاداری کامل به واقعیات تاریخی، کشش رمان گونه ای را ایجاد کرده است که میتواند هر خواننده ای را با خود همراه کند. آن چه که این پژوهش به دست میدهد بیان این واقعیت است که ابوالفضل بیهقی پیش از ابن خلدون، فلسفه تاریخ را به خوبی درک کرده و ارتباط تاریخ با سرشت انسانی را دریافته است. او با نگاهی نقادانه به تاریخ و با بهره گیری از ارزشهای ادبی جهانشمول کوشید با شناخت قوانین حاکم بر جامعه انسانی و شناخت راه تکامل، به مخاطبان خود کمک کند تا زمانه خود را بهتر بشناسند، اهداف آینده خود را مشخص کنند و این ها همان الگوهایی است که در چیستی تاریخ و فلسفه تاریخ مورد توجه قرار میگیرد. تمام مولفه ها و ویژگیهای تاریخ بیهقی، بیانگر آن است او نگاهی ژرف، به مقوله فلسفه تاریخ توجه داشته است و از این رو، این کتاب را می توان از منظر تاریخ پژوهی نوین و از دریچهرویکردهای گوناگون فلسفه تاریخ، جریان شناسی تاریخ و چیستی فلسفی نگاه تاریخی، سنجید و ارزیابی کرد.

کلیدواژه ها:

تاریخ بیهقی ، تاریخ ، فلسفه تاریخ ، تاریخ پژوهی.