سهم یک دل آگاه، بیهقی، در نفی استبداد

استبداد، به مثابه پدیده ای سیاسی، مبتنی بر تجربه های تاریخی، اساسی ترین معضل در مناسبات انسانی و اجتماعی به ویژه در جوامع سنتی شرقی است که در نگرشی علت و معلول شناختی، عمیق، بسامانی و یا نابسمانی جوامع بشری، در هر دوره تاریخی به گونه ای وثیق بازبسته به این مقوله - مفهوم سیاسی است. پیامدهای زیانبار این پدیده و آشفتگی های حاصل از آن، کنشگری اندیشمندان را در پی خواهد داشت. بیهقی دبیر، از جمله همین کنشگران اجتماعی است. او از یک سو، دبیر دیوان رسالت و فراتر از آن و از دیگر سو، خردمندی دغدغه مند است. برخورداری او از این دو ویژگی، نتایجی ثمرخبشی را در پی داشته است: آگاهی از روابط دربار و همزمان، نقادی قدرت و خودکامگی. پژوهش حاضر بر آن است که به روش تحلیل متن، با توجه به نظریه «استبداد شرقی»، کنش های بیهقی را نسبت به مقوله استبداد، به رغم مسعود دوستی وی، بازشناسد و ابعاد و چگونگی نمودبخشی آن را تبیین نماید.

کلیدواژه ها:

بیهقی ، استبداد شرقی ، مسعود غزنوی ، تحلیل متن ، تاریخ بیهقی