هجویری و بیهقی، صراحتو محافظت درانتقاد

بازنمود ناهنجاری های اجتماعی و مفاسد حاکم بر دربارها از رسالت های اندیشمندان هر جامعه است. باز نمود این گونه مباحث در متون کهن فارسی گاهی آشکار و گاهی به کنایه بیان شده، تاریخ بیهقی و کشف المحجوب هجویری دو اثر سترگ نثر فارسی هستند که در یک دوره تاریخی و در یک مکان جغرافیایی به ظهور رسیده اند. بررسی ها نشان می دهد دربار غزنویان و اجتماع روزگار آن ها با ناهنجاری های سیاسی - اجتماعب و اخلاقی جدی روبرو بوده است. این مقاله با روش توصیفی - تحلیلی و مطالعات کتابخانه ای اعتراض ها، انتقادهای اجتماعی و سیاسی هجویری را در کشف المحجب و ابوالفضل بیهقی را در تاریخ بیهقی به عنوان دو اثر برجسته دنبال می کنند. برای شناخت شیوه ها و شگردهای بیان اعتراضات، آثار این دو را واکاوی کرده ایم نتایج تحقیق نشان می دهد هجویری بنا بر رسالت اخلاقی برخاسته ازآموزه های عرفانی آشکارا و با صراحت بیشتر به بیان ناهنجاری های اجتماعی پرداخته، در حالی که بیهقی زیرکانه در مطاوی حکایت ها، استبداد حاکمان و درباریان را آشکار می کند. مهم ترین انتقادهای هجویری متوجه بد اخلاقی های صوفیان ریاکار و اوضاع اجتماعی است و بیهقی بیشتر به مفاسد دربار اشاره می کند.

کلیدواژه ها:

تاریخ بیهقی ، کشف المحجوب ، نقد اجتماعی