مصادیق کار «اشراف» در تاریخ بیهقی

عمل اشراف به عنوان یک کار خبررسانی پنهانی و جاسوسی یا نظارت پنهانی، در ساختارهای حکومتی ایرانی چه پیش از اسلام و چه پس از آن شناخته شده بود. تاریخ بیهقی به عنوان یک متن مهم در روشن کردن نحوه حکمرانی حکومت غزنویان به عمل اشراف یا کار مشرفی اشاره های متعدد کرده است. این پژوهش با توجه به اهمیتی که شناخت ساز و کارهای رسمی و غیر رسمی حکومتی در ایران پیشامدرن دارد، درصدد است با گردآوری داده های مربوط به اشراف در تاریخ بیهقی بپردازد. از تاریخ بیهقی چنین بر می اید که منصبی همچون «مشرف مملکت» در ساختار رسمی حکومت غزنویان وجود داشته که از سوی او افرادی برای زیر نظر گرفتن و تهیه گزارش پنهانی از مقامات مهم دیوانی و لشکری به منظور حفظ اقتدار سلطان به کار گرفته می شدند، از سوی دیگر، گماشتن مشرف تهنا به دیوان اشراف که وظیفه اش خدمت رسانی به سلطان بود، محدود نمی شد بلکه در یک ساختار غیر رسمی مشرفان با عناوین شغلی دیگر به کار خود در دیوان و درگاه برای خدمت رسانی به افرادی همچون ولیعهد و وزیر خدمت می کردند و با دیوان اشراف ارتباطی نداشتند. در واقع آن ها جاسوسانی بودند که گزارش های پنهانی برای ولی نعمت خود می فرستادند.

کلیدواژه ها:

اشراف ، مشرف ، تاریخ بیهقی ، غزنویان