خوانش پذیری شعر فاطمه ناعوت و محمدرضا شفیعی کدکنی بر اساس نظریه «شعور ماده»

شعور ماده، دیدگاهی‎ است در امتداد آراء هستی‎شناسان و نواندیشان و برآیندی از سلسله پژوهش‎های میدانی و آزمایشگاهی پیرامون دو مقوله ماده و شعور که در سده‎های اخیر ابعاد جدیدی از آن مورد توجه قرار گرفته است. مطابق این نظریه‎، قلمرو شعور و ادراک بسیار گسترده و همه اشیاء شعورمند هستند. این نظریه که بن‎مایه اصلی آن وامدار فلسفه و عرفان شرقی است، در آثار شاعران معاصر عربی و فارسی نیز تبلور یافته است که ازجمله تعقیب‎کنندگان آن، فاطمه ناعوت، شاعر و روزنامه‎نگار مصری و محمدرضا شفیعی کدکنی می‎باشند. مقوله شعور ماده، در شعر هر دو شاعر، حضور قابل توجهی دارد و ذهن آن ها را بر آن داشته است تا روح این معنا را در حوادث و اشکال مختلف امروز تسری بخشند. به همین علت، خوانش‎پذیری شعرشان بر مبنای نظریه شعور ماده از مهم‎ترین یافته‎ها در مسیر بررسی شعر این دو شاعر است. مقاله حاضر بر آن است تا میزان انطباق آثار دو شاعر را با مبانی نظریه شعور ماده مورد بررسی قرار دهد. نتیجه این بررسی نشان می‎دهد، ناعوت و شفیعی، ضمن پذیرش درک‎پذیری و شعورمند بودن عناصر، روابط بین اشیاء را براساس شبکه‎‎های نظام‎مند، حافظه پنهان و هوشمندی، کشف و با استفاده از فن های شعری انعکاس بخشیده‎اند و البته برای فرار از پیچیدگی‎های زبان فلسفی و عرفانی، عموما از سوژه‎های ملموس در شعر استفاده کرده‎اند. 

کلیدواژه ها:

حافظه پنهان ، زبان فلسفی ، شعور ماده ، فاطمه ناعوت ، شفیعی کدکنی