سازوکار اسانس های گیاهی در مدیریت پاتوژن های گیاهی

موثرترین و سریع ترین روش مقابله با تنش های زنده (آفات، بیماری ها و علف های هرز) در کشاورزی، مبارزه شیمیایی میباشد،اما با توجه به اثرات سوء سموم شیمیایی بر محیط زیست، هزینه های سنگین تهیه سموم و ایجاد مقاومت به این نوع سموم،استفاده از ترکیبات و سموم شیمیایی در بیشتر نقاط دنیا محدود شده است و متخصصین در این امر به دنبال روشهاینوین (کنترل بیولوژیک) و جایگزین هستند. یکی از مهمترین این روشها استفاده از اسانس های گیاهی است. اسانس ها ترکیباتآبگریز، فرار و معطری هستند که به عنوان متابولیت ثانویه در ریشه، ساقه، برگ، پوست، گل و میوه گیاهان مختلف وجود داشتهو در جذب یا دفع حشرات و حفاظت گیاهان در برابر تنش های زیستی (Biotic stress) و غیرزیستی (Abiotic stress) نقشدارند. بررسی حساسیت بالای این ترکیبات، شناسایی این ترکیبات در گیاه، مشخص کردن غلطت این ترکیبات در اندام هایگیاهی، روشهای استخراج آنها و نحوهی کاربرد و استفاده از اسانس ها می تواند در کارایی آنها بسیار مهم باشد. مکانیسم عملاسانس ها گیاهی بر علیه پاتوژن های بیماریزا متفاوت است که از جمله ی این سازوکارها میتوان به اختلال در غشاء و فرآیندهایغشایی، مهار فعالیت ATPase ، بیثباتی غشاء، نشت یون های سلول، مایع کردن لیپیدهای غشایی، کاهش نیروی محرک پروتون،اختلال غشاء و فرآیندهای غشایی با هدف گیری پتانسیل داخل سلولی، اختلال مسیر سوخت و ساز سیترات، افزایش نفوذپذیریغشا، فروپاشی پمپ پروتون و تخلیه مخزن ATP ، منقطع کردن آرایش ساختاری پلی ساکاریدهای مختلف، اسیدهای چرب ولایه های فسفولیپیدی اشاره کرد. معرفی گیاهان دارویی، شناخت از خصوصیات و ساختار شیمیایی اسانس های به کار برده شدهو همچنین شناخت از ویژگیهای ژنتیکی و فیزیولوژیکی میزبان و پاتوژن، تاثیر بسزایی در افزایش موفقیت کاربرد اسانس هایگیاهی به دنبال دارد. با وجود نگرانی های ناشی از مصرف سموم شیمیایی، اثرات نامطلوب آنها و تنوع گیاهی به ویژه گیاهاندارویی در کشور فراهم کردن بستر مناسبی توسط دولت در جهت تولید سموم بیولوژیک با استفاده از اسانس های گیاهی می تواندتاثیر بسزایی در ابعاد اقتصادی، اجتماعی و کشاورزی در کشور به همراه داشته باشد.

کلیدواژه ها:

اقتصاد ، اسانس گیاهی ، پاتوژن ، سموم بیولوژیک ، سموم شیمیایی