بررسی شدت بیابان زایی دررخساره های ژئومورفولوژی با استفاده از GIS در استان خوزستان

هدف از این مطالعه بررسی و تهیه نقشه شدت بیابان زایی دررخساره های ژئومورفولوژی دراستان خوزستان می باشد. برای این منظور واحدهای کاری موجود در منطقه بعنوان نقشه پایه با استفاده از روش ژئومورفولوژی تهیه گردید. علاوه بر معیارهای اصلی مدل شامل؛ اقلیم، خاک، پوشش گیاهی و مدیریت و سیاست دو معیار فرسایش آبی و فرسایش بادی نیز در ارزیابی بیابان زایی این منطقه استفاده شده است. در این راستا فرآیندهای عمده بیابان زایی شناسایی و قابلیت های مدل مدالوس در ارائه یک مدل منطقه ای ارزیابی گردید. شاخص های مربوطه در واحدهای کاری؛ منطبق بر رخساره ها با تعیین بازه ۱ تا ۲ امتیاز دهی گردید و امتیاز هر معیار از محاسبه میانگین هندسی امتیازات شاخص­ها حاصل گردید. در نهایت امتیاز وضعیت بیابانزایی نیز با محاسبه میانگین هندسی امتیاز معیارهای تعیین­شده، به دست آمد و کلاس بیابان­زایی هر واحد کاری و به تبع آن کل منطقه مشخص گردید. نتایج نشان می دهد ۵۳/۷ % از کل منطقه در کلاس بسیار شدید بیابان زایی، ۳۶/ ۳% در کلاس شدید بیابان زایی و ۸/۹ % در کلاس متوسط از نظر شدت بیابان زایی قرار گرفتند، که منطبق با، اراضی پف کرده و کویری، سطوح تپه ماسه ای، فرسایش آبراهه ای و مخروط افکنه، دشت ریگی و پادگانه آبرفتی می باشد. نتایج حاصل از ارزیابی شاخص ها و معیارهای مختلف تاثیرگذاردر بیابان زایی نشان داده است که مدیریت و سیاست با متوسط امتیاز  ۱۷۶، پوشش گیاهی با متوسط امتیاز ۸/۱۶۶، فرسایش بادی با متوسط امتیاز ۷۵/۱۶۴، اقلیم با متوسط امتیاز ۱۳/۱۶۲، خاک با متوسط امتیاز ۲۵/۱۴۵ و فرسایش آبی با متوسط امتیاز ۴/۱۳۲ است. ضمنا میانگین وزنی ارزش کمی شدت بیابان زایی برای کل منطقه بر اساس شش معیار مورد بررسی  ۷/ ۱۵۵ DS= است که کلاس حساسیت به بیابان زایی  برای کل منطقه بحرانی نوع (C۳) برآورد گردید.

کلیدواژه ها:

بیابان زایی ، رخساره های ژئومورفولوژی ، خوزستان ، مدل مدالوس ، فرسایش