تاثیر خصوصیات حوضه آبخیز در گسترش فرسایش خندقی

از میان انواع مختلف فرسایش آبی، فرسایش خندقی یکی از مهم ترین رخدادهای موثر در نابودی خاک، تغییر منظرزمین و منابع آب و پسرفت اراضی است. فرسایش خندقی در حوضه آبخیز قوری چای باعث آسیب رساندن به اراضیمرتعی و کشاورزی مرغوب و همچنین اراضی مسکونی روستایی و تاسیسات جاده ای شده است. بنابراین لزوم بررسی عواملموثر در گسترش فرسایش خندقی در حوضه مورد نظر ضروری به نظر میرسد. در این پژوهش به کمک سیستم اطلاعاتجغرافیایی و روش تحلیل سلسله مراتبی AHP، عوامل موثر در گسترش فرسایش خندقی شامل شیب، جهت جغرافیایی، طبقات ارتفاعی، کاربری اراضی و واحدهای موثر ژئومرفولوژی مورد بررسی قرار گرفتند. همچنین برای کاربری-های مختلف و واحدهای ژئومورفولوژی موجود، زیر واحدهای موثر انتخاب و با روش تحلیل سلسله مراتبی ارزیابی شدند. بهمنظور ارزیابی میزان تاثیر معیارها، طبقات و عوامل موثر به صورت دو به دو با هم مقایسه و شاخص وزنی آنها به دستآمد، نقشه پهنه بندی گسترش فرسایش خندقی با توجه به وزن معیارها تهیه شد و در نهایت نقش عوامل موثر درگسترش فرسایش خندقی در حوضه قوری چای تعیین گردید. نتایج حاکی از آن بود که موثرترین عامل در گسترشفرسایش خندقی در حوضه قوری چای شیب بوده و بیشترین گسترش فرسایش خندقی در مناطق مسطح و شیب های کمتر از ۲ درصد، طبقه ارتفاعی ۳۴-۲۴۰ متر، در جهت شمالی شیب و در کاربری مرتع بوده است. راهبردهای پیشنهادی برای جلوگیری از فرسایش خندقی شامل اقداماتی در جهت افزایش پوشش گیاهی حوضه با اجرای طرح هایاصلاح و احیای مراتع و کاهش رواناب می باشد که نیازمند مدیریت اصولی استفاده از مراتع حوضه و جلوگیری از کشتاراضی زراعی در جهت شیب می باشد. همچنین با توجه به مناسب بودن شیب آبراهه و وجود منابع قرضه، میتوان ازعملیات مکانیکی برای تثبیت خندق و جلوگیری از گسترش آن استفاده نمود

کلیدواژه ها:

خندق ، خصوصیات حوضه ، روش تحلیل سلسله مراتبی ، سیستم اطلاعات جغرافیایی