تحلیل و تبیین تاثیرات صنعت نفت بر ساختار فضایی شهر (مطالعه موردی: شهر آبادان)

هر پدیده ای در فضا و مکان اتفاق می افتد و متناسب با وضعیتش بر آن تاثیر می گذارد. صنعت و توسعه صنعتی نیز از این امر مستثنا نیست و به عنوان فعالیت پایه اقتصادی، با تاثیرگذاری بر سیاست های کلان ملی متفاوت و تاثیرپذیری از آن­ها، دگرگونی ها و تحولات عمیق ساختاری را ایجاد کرده و اشکال خاص ساختار فضایی-کالبدی را در شهرها به نمایش گذاشته است. هر راهبرد صنعتی، به نوعی آرایش فضا منجر می شود. بدون درک درست از مسائل و تغییرات صنعتی نمی توان تصویر صحیحی از شهرسازی و برنامه ریزی شهری و منطقه ای داشت. ساختار فضایی شهرها، به روابط مختلف و متقابل تمامی نیروها و عوامل موجود در شهر بستگی دارد. این عوامل شامل نیروی بازار، فعالیت ها، زیرساخت های شهری و خدمات گوناگون است (احمدی، ۱۳۷۴: ۲). شهرها از ساخت های متفاوتی از جمله اجتماعی، اقتصادی، کالبدی و... تشکیل شده اند، اما هنگامی که در شهرسازی از ساختار فضایی شهر یاد می شود، منظور همان ساخت کالبدی شهر است که در آن، عناصر و اجزای تشکیل دهنده شهر و چگونگی ترکیب آن مدنظر قرار می گیرد (حسن زاده رومیزی، ۱۳۸۷: ۲۰). ساختار فضایی هر شهر، به گذشته آن و عوامل و حوادثی مربوط می شود که شرایط محیط را طی زمان برای ایجاد و برقراری آن به­وجود آورده است (زیاری و دیگران، ۱۳۹۳: ۲۵۶). شکل گیری ساختار فضایی-کالبدی شهرها، بازتاب و برآیند اندیشه های متفاوتی است که در مکان ها و زمان های مختلف حاکم بوده­اند و ساخت های شهرهای متفاوتی را ایجاد کرده­اند (هوسینگ، ۱۳۸۱: ۸۶). تحولات فرهنگی-اجتماعی و اقتصادی قرن نوزدهم و بیستم، با تاثیرپذیری از مدرنیسم سبب گسترش سریع شهرها و پیدایش کلان شهرها شده و تغییراتی بنیادی را در ساختار و سازمان فضایی-کالبدی آن ها به­وجود آورده است (زیاری، ۱۳۸۱: ۱۵۱-۱۶۴). این تحولات و به تبع آن رشد شتابان شهرنشینی، سبب ازبین­رفتن انسجام در ساختار فضایی و قطبی­شدن یک یا چند کانون شهری شده است. چنین تغییراتی، نحوه چیدمان کاربری ها در شهر، تراکم ساختمانی و جمعیتی و شبکه حمل ونقل را شامل می شود. درنتیجه، الگوهای شهری متفاوت با ساختار فضایی و سیستم حمل ونقل مرتبط با آن را به­وجود می آورد (رودریگوه، ۱۳۸۷: ۵۴).

کلیدواژه ها:

تجزیه و تحلیل ، صنعت ، ساختار ، آبادان ، فضایی