ارزیابی سیل خیزی زیرحوضه های آبریز گادر بر اساس پارامترهای مورفومتری و همبستگی آماری

اولویت بندی زیرحوضه­ها از نظر پتانسیل سیل خیزی تاثیری مهم در مدیریت حوضه آبریز دارد. هدف اولویت بندی سیل خیزی در زیرحوضه­ها ارائه الگویی برای کاهش خطرات سیل و ارزیابی نقش زیرحوضه­ها در دبی اوج هیدروگراف سیلاب خروجی از حوضه است. در پژوهش حاضر پتانسیل سیل خیزی زیرحوضه­ها بر اساس پارامترهای ۱۲گانه مورفومتری و اولویت بندی زیرحوضه­های آبریز گادر بر اساس روش ترکیبی آنالیز مورفومتریک و همبستگی آماری انجام گرفت. ابتدا، مقادیر ۱۲ پارامتر مورفومتری و شاخص Cv محاسبه شده، و زیرحوضه ها از نظر پتانسیل سیل خیزی پهنه بندی شدند. سپس، ارتباط بین پارامترها و تعیین وزن تاثیر هر یک با روش­های همبستگی تاو کندال و آنالیز مجموع وزنی (WSA) تحلیل شد. در نهایت، شاخص اولویت بندی زیرحوضه­ها (SWPI) بر اساس روش ترکیب خطی وزنی (WLS) برای هر یک از زیرحوضه­ها محاسبه شد. به منظور اعتبارسنجی نتایج داده­های موقعیت سیل­های مخرب گذشته در حوضه آبریز گادر به کار گرفته شد. نتایج نشان داد در روش پتانسیل سیل خیزی که بر اساس ۱۲ پارامتر مورفومتری محاسبه شده، زیرحوضه­های شیخان چای و صوفیان چای پتانسیل زیاد سیل خیزی، زیرحوضه چشمه دول، پتانسیل متوسط، و زیرحوضه­های گدار چای و نهر نلیوان، پتانسیل کمی برای سیل خیزی دارند. در واقع، ۸۳/۳۳ درصد مساحت حوضه گادر دارای پتانسیل خطر زیاد، ۲۸/۱۴ درصد دارای پتانسیل خطر متوسط، و ۸۸/۵۱ درصد دارای پتانسیل خطر کم می­باشند. نتایج پارامترهای مورفومتری و همبستگی آماری نشان داد به ترتیب، زیرحوضه­های شیخان چای و صوفیان چای با مقادیر ۱/۲۴ و ۱۰/۲۱ اولویت­دارترین زیرحوضه­ها شناسایی شدند. مقایسه نتایج دو روش با شرایط مورفومتری و ژئومورفولوژی زیرحوضه­ها نشان می­دهد نتایجی که با تکیه بر ۱۲ پارامتر مورفومتری حاصل شده است، تطبیق بیشتری با شرایط ژئومورفیک حوضه دارد.

کلیدواژه ها:

Flood Potential ، Prioritization ، Morphometric parameters ، Statistical correlation analysis ، Sub-basins gadar