بررسی ارتباط تغییراقلیم و رشد بهره وری کل عوامل تولید جو دیم در ایران

وابستگی بالای کشورهای در حال توسعه به بخش کشاورزی و تاثیرپذیری از اقلیم از یک سو، ضعف فناورانه­ای و مالی کشاورزان، از سوی دیگر اهمیت بررسی ارتباط تغییر اقلیم و بهره­وری کشاورزی در این کشورها را دوچندان کرده است. هدف این تحقیق بررسی و تبیین رابطه تغییر اقلیم و رشد بهره­وری کل عوامل تولید (TFP) جو دیم در ایران است. در این راستا، داده­های مورد نیاز از سازمان جهاد کشاورزی و سازمان هواشناسی کل کشور برای دوره زمانی ۱۳۷۸-۱۳۹۷ جمع­آوری شد. رشد TFP جو دیم برای استان­های عمده تولیدکننده با استفاده از مدل سولو و تکنیک داده­های تلفیقی محاسبه شد. سپس با محاسبه شاخص نمایه استاندارد بارش(SPI) ، ارزیابی اثرات متغیرهای اقلیمی (میانگین دما، کمینه دما، بیشینه دما و نمایه استاندارد بارش) بر رشد TFP جو دیم با استفاده از تکنیک داده­های تلفیقی انجام گرفت. در نهایت با استفاده از ۱۸ سناریوی تغییر اقلیم تحت مدل­های HadCM۲ و ECHAM۴ تغییرپذیری­های رشد TFP جو دیم محاسبه شد. در دوره مورد بررسی، میانگین رشد TFP جو دیم مثبت و برابر با ۱۸۳/۰ می­باشد. به علاوه، میانگین شاخص SPI استان­های عمده تولیدکننده جو دیم نشان­دهنده وضعیت نرمال اقلیمی می­باشد. همچنین از نظر وضعیت اقلیمی بین خشکسالی بسیار شدید و رطوبت بسیار شدید متغیر است. بررسی اثرپذیری­های متغیرهای اقلیمی بر رشد TFP جو دیم نشان داد که شاخص SPI اثر منفی و معنی­دار و کمینه دما اثر مثبت و معنی­دار بر رشد TFP جو دیم دارد. همچنین میزان رشد TFP جو دیم در اثر تغییرپذیری­های اقلیم به طور میانگین ۰۸/۰- کاهش می­یابد. با توجه به حساسیت بالای جو دیم به شرایط غیر نرمال اقلیمی که سبب کاهش بهره­وری آن می­شود، پیشنهاد موکد این است تا رقم­های مقاوم و سازگار با شرایط اقلیمی موجود و اصلاح روش­های مدیریت مزرعه از سوی سازمان جهاد کشاورزی کل کشور برای کشاورزان معرفی شود.

کلیدواژه ها:

سناریوهای تغییراقلیم ، تابع تولید کاب – داگلاس ، مدل رشد سولو ، شاخص نمایه استاندارد بارش