خدا، تاثرناپذیری و رنج: نقد و بررسی آموزه تاثرناپذیری الوهی

در نوشتار حاضر، به این پرسش می پردازیم که «آیا ممکن است خداوند از رنج و درد موجودات، بخصوص انسان، به واسطه شرور در عالم اندوهگین نشود؟». به نظر می رسد پاسخ مثبت به این پرسش مستلزم ناسازگاری میان کمال اخلاقی و علم مطلق خداوند با تاثرناپذیری او باشد، زیرا علم در این گونه موارد یعنی فهم حالت های افراد که در اینجا همان رنج کشیدن بشر از شرور است. بنابراین اگر خدا رنج نمیکشد، چگونه رنج بشر را درک میکند؟ از سوی دیگر کمال اخلاقی خدا مستلزم عشق او به مخلوقاتش است و عشقورزی همدلی میان عاشق و معشوق را منجر میشود. پس چگونه میتوان پذیرفت که معشوق، یعنی انسان، در رنج باشد، اما عاشق از این رنج، هیچ اندوهی به خود راه ندهد؟  اما قائلان به تاثرناپذیری خدا، اشکال هایی را بر فرض تاثرپذیری خدا ایراد کردهاند؛ از جمله اینکه تاثرپذیری خدا با دو مشکل مواجه می شود: اول با تغیرناپذیری در تناقض است و دوم از بهجت کامل خدا میکاهد. در پاسخ به ایراد استلزام میان تاثرپذیری و تغییرپذیری میتوان از علم پیشین الهی مدد گرفت و در پاسخ به ایراد «رنج کشیدن و نقص در بهجت خدا» میتوان تبیینی ارائه کرد که بر اساس آن متعلق بهجت الوهی «ذات خدا با تمام کمالات اوست» و اندوه حاصل از رنج دیگری به نقص در کمال ذاتی خدا و در نتیجه کاهش بهجت الوهی منجر نخواهد شد.  

کلیدواژه ها:

impassibility ، moral evil ، suffering and sadness ، absolute knowledge ، love and compassion of god ، immutability ، pure happiness of god