واکاوی ساختارهای زبانی در آفرینش لطیفه در زبان روسی و فارسی

در این جستار برآنیم تا با رویکرد تحلیل گفتمان از دو منظر ساختاری و موضوعی پیکره  لطیفه ها را در زبان فارسی و زبان روسی مبتنی بر آرای رابرت لیو۱ با تقسیم بندی به دو دسته زبان شناختی و غیرزبان شناختی و نظریه کاراسیک۲ مبنی بر دسته بندی تحلیل معنایی و نشانه شناسی۳ با روش استقرایی۴ موردبررسی قرار دهیم. هدف از انجام این پژوهش شناسایی زبان ابزارهای تولید لطیفه ها با توجه به تفاوت ساختار واژگانی زبان روسی به عنوان زبان تصریفی۵ و زبان فارسی به عنوان زبان پیوندی ۶ (گفتنی است که این دو زبان در سطح نحو به پیوندی و تحلیلی  نیز شناخته می شوند) است. فرضیه پژوهش مبتنی بر وجود تنوع زبان ابزارهای تولید لطیفه روسی با نسبت بیشینه در برابر زبان فارسی به دلایل پیش تر گفته شده در دسته بندی زبان شناختی و تاثیر مولفه های فرهنگی و ارزشی در تولید لطیفه های غیرزبان شناختی است. این پرسش مطرح می شود که با توجه با ساختار هر یک از زبان ها کدامین ابزار مشترک و کدام اختصاصی است؟ بیشینه و کمینه هر کدام از آن ها در این دو زبان کدام است؟ در انتهای بررسی پیکره های طنزآمیز، زبان ابزارهای دستوری (زبان شناختی) و در دسته غیرزبان شناختی مقوله های جنسیت زدگی، قومیتی و سیاسی در دو زبان شناسایی شدند. بسامد نمونه های زبان شناختی به طور معناداری در دو زبان کم تر از دسته غیرزبان شناختی است و نمونه های جنسیت زده و سیاسی از بیشینه آشکاری در برابر سایر زیرگروهای معنایی لطیفه ها برخوردارند.  

کلیدواژه ها:

Humor ، Persian ، Russian ، Sociolinguistics ، Social patterns ، Gender inferiority ، Ethnic stereotypes ، Political stereotypes ، لطیفه ، فارسی ، روسی ، زبان ابزار ، ترجمه ، زبان شناختی ، غیرزبان شناختی.