جام آیین، برگ قالین

سال انتشار: 1400
نوع سند: مقاله کنفرانسی
زبان: فارسی
مشاهده: 346

فایل این مقاله در 22 صفحه با فرمت PDF قابل دریافت می باشد

استخراج به نرم افزارهای پژوهشی:

لینک ثابت به این مقاله:

شناسه ملی سند علمی:

NCRGS05_037

تاریخ نمایه سازی: 4 مهر 1401

چکیده مقاله:

نقوش حاشیه، زیرمجموعه ای از آداب و رسوم، اعتقادات و جغرافیای محل سکونت مردم مختلف به شمار می رود که با نمادپردازی در آثار هنریشان نمود پیدا کرده است. یکی از نقش مایه های شناخته شده حاشیه قالی های ایران و قفقاز که ریشه در آیین مهرپرستی دارد، حاشیه ای منسوب به دوستکامی است که واگیرهای از تکرار دو برگ کنگره دار و یک جام است. این نگاره در طول هزاران سال به دلایل گوناگون دستخوش دگرگونی هایی شده است. بر اساس ساختار فرهنگی میان ایران و قفقاز و گفتمان مشترک دو منطقه، پرسش اصلی پژوهش، نحوه تاثیرپذیری عناصر تشکیل دهنده حاشیه دوستکامی در قالی های ایران و قفقاز از یکدیگر است. پژوهش حاضر، از نوع توصیفی و با رویکرد تطبیقی بوده و با هدف مطالعه ساختار کلی و نقشمایه های این حاشیه در ایران و قفقاز، در پی عوامل تاثیرپذیری اقوام از باورهای یکدیگر و عناصر برگرفته از طبیعت بوده و به دنبال شباهت ها و تفاوت های اسمی و ساختاری این عناصر بر اساس ریشه مشترک اقوام ساکن در ایران و قفقاز است. یافته های پژوهش حکایت از مشابهت های بسیار از لحاظ ساختار، نقش پردازی، رنگبندی و حضور نظم، ریتم، تقارن، تعادل و توازن بصری در نقوش حاشیه دوستکامی در تولیدات هر دو حوزه دارد که از عناصر برگرفته از طبیعت، آداب و رسوم، مهاجرت و اعتقادات مردم مناطق مختلف مشتق شده اند؛ اما بر اساس سنت بافت هر منطقه و قوم، تفاوتهایی معدود در شیوهی اجرای نقوش، جزئیات و اسامی به کار رفته برای حاشیه دوستکامی وجود دارد که به عنوان نشانه ای در شناخت منطقه بافت، حائز اهمیت است.

نویسندگان

لیلا فتحی زاده هرزندی

دانشجوی کارشناسی ارشد رشته فرش، دانشکده هنرهای کاربردی، دانشگاه هنر

بیژن اربابی

عضو هیئت علمی، استادیار گروه فرش، دانشکده هنرهای کاربردی، دانشگاه هنر

محمدرضا خیرالهی

عضو هیئت علمی، مربی گروه فرش، دانشکده هنرهای کاربردی، دانشگاه هنر