برون سپاری لجستیک معکوس شرکت های تولیدی با استفاده از تکنیک AHP فازی

امروزه در کشورهای پیشرفته جهان، نقطه تمرکز سازمان های کاری، صنعتی، دولتی، تجاری و خدماتی بر فرایندهای لجستیک معکوس و زنجیره تامین حلقه بسته قرار گرفته است که به عنوان پایه ای برای ایجاد ارزش اقتصادی واقعی کالاها و خدمات به همراه پشتیبانی از ملاحظات زیست محیطی می نگرند. این تمرکز اکنون در کلیه بازارها ازجمله بخش های صنعتی و فناوری پیشرفته، تجاری و محصولات مصرفی رو به افزایش است.آنچه در جریان سنتی کالا وجود دارد و مدیران صنایع بر کنترل و مدیریت آن جریان تاکید می ورزند جریان مستقیم یا روبه جلوی مواد و محصولات است که عمدتا از سمت تامین کنندگان به سمت سازندگان، توزیع کنندگان، خرده فروشان و نهایتا مشتریان جریان دارد؛ اما در بسیاری از صنایع، جریان مهم دیگری نیز در زنجیره های تامین وجود دارد که به صورت معکوس شکل گرفته و در آن، محصولات از سطوح پایینی زنجیره تامین به سطوح بالاتر عودت داده می شوند. لجستیک معکوس به دنبال بررسی و مدیریت جریان های معکوس یا به عبارتی جریان های رو به عقب در زنجیره های تامین می باشد.در این میان برخی از سازمانهای تولیدی لجستیک معکوس خود را به تامین کنندگان ثالث لجستیک معکوس واگذار می نمایند.ارزیابی و انتخاب تامین کنندگان ثالث لجستیک معکوس در راستای بهبودعملکرد زنجیره تامین از اهمیت بسزایی برخوردار است.فاکتورهای متعددی درارزیابی و انتخاب۳PRLP۳ ها دخیل هستند. مدل های تصمیم گیری چند معیاره(MCDM۴)در مسائل ارزیابی و انتخاب، تبهر خاصی دارند. هدف از این مطالعه توسعه و بهبود مدل هایMCDMدر راستای ارزیابی و انتخاب تامین کنندگان ثالث لجستیک معکوس است. شاخص های درگیر در ارزیابی و انتخاب تامین کنندگان ثالث لجستیک معکوس دارای روابط خطی هستند. فرآیندتحلیل سلسله مراتبی(AHP۵) فازی برای بررسی روابط و وابستگی خطی شاخص ها، مدل مناسبی بنظر می رسد. از طرفی روشAHP فازی به عنوان روش های برتر رتبه بندی با بررسی ارجحیت آلترناتیوها نسبت به هم و مقایسه همزمان تقدم و تاخر آلترناتیوها، منحصر بفرد عمل می کند. اما روش AHP کلاسیک بر این فرض استوار است که داده ها و اطلاعات ورودی به صورت قطعی در نظر گرفته شوند، که در دنیای واقعی چنین امری نا ممکن است. به منظور بر طرف کردن هرگونه ابهام و عدم قطعیتی از داده های فازی استفاده شد.در این مطالعه یک مدل ترکیبی مناسبAHPو AHP فازی بمنظور ارزیابی و انتخاب تامین کنندگان ثالث لجستیک معکوس فرموله شد. نهایتا مدل ترکیبی پیشنهادی برای تسهیل فرآیند حل مساله به کار گرفته شد. از نتایج به دست آمده برای بخش لجستیک و حمل و نقل شرکت پارس خودرو، درجهت بهبود عملکرد زنجیره تامین و کارآمدی لجستیک معکوس استفاده خواهد شد. شایان ذکر است از سیستم اطلاعاتی شکل گرفته نیز می توان به عنوان ابزاری موثردر راستای بهبود و توسعه مسائل و مدل های تصمیم گیری چند معیاره استفاده کرد.

کلیدواژه ها:

لجستیک معکوس ، مدیریت زنجیره تامین ، AHP ، منطق فازی ، AHP فازی