ارزیابی شخصیت دیوانه (ساده و نادان) و عاقل (زرنگ و رند) در قصه های عامیانه بختیاری

قصه ها علاوه بر جنبه سرگرمی، ابزاری هستند که از طریق آن ها ناقلان و روایان می کوشند نگرش خود را درباره مسائل مختلف زندگی، در جامعه هدف نهادینه کنند؛ بنابراین با بررسی آن ها، می توان به این نگرش ها و ارزیابی ها دست یافت. بر این اساس در این مقاله، کوشیده شده است تا نگرش به شخصیت دیوانه و عاقل و ارزیابی از آنان در قصه های عامیانه رایج در فرهنگ بختیاری با روش اسنادی بررسی شود. در فرهنگ بختیاری سه روایت درباره شخصیت عاقل و دیوانه در نقش برادر وجود دارد که نتایج بررسی آن ها نشان می دهد در این روایت ها، سه گفتمان با ارزیابی متفاوت از شخصیت عاقل و دیوانه ارائه شده است: در روایت و گفتمان اول، شخصیت دیوانه برخلاف شخصیت عاقل، فردی به تصویر کشیده شده است که ضرر مالی و جانی به اطرافیان خود می زند؛ بنابراین ارزیابی از او منفی است؛ اما در روایت دوم، این اندیشه محوری بازنمایی شده است که برادر دیوانه، سرنوشت خاص خود را دارد و بر این اساس، می تواند زندگی خیلی بهتری از شخصیت عاقل داشته باشد. روایت سوم مبتنی بر این اندیشه است که برادر دیوانه با وجود ضررهای مالی و جانی که ایجاد می کند، حرکات از روی دیوانگی او، می تواند در بخش های مختلف زندگی یارگر افراد عاقل باشد؛ بنابراین باید به حمایت از وی پرداخت.

کلیدواژه ها:

فرهنگ بختیاری ، قصه ، شخصیت عاقل ، شخصیت دیوانه ، ارزیابی