چارچوب تحلیل خطاهای زبانی در اخبار رسانه ملی: راهکارهای برون رفت از چالش ها

هدف از مطالعه حاضر، طراحی چارچوب تحلیل خطاهای زبانی در اخبار رسانه­ ملی و بررسی راهکارهای برون رفت از این چالش ­هاست. به این منظور اخبار بخش­های بامدادی، ظهرگاهی و عصرگاهی اخبار رادیو جوان و رادیو ایران بین آذرماه ۱۳۹۹ تا مرداد ۱۴۰۰ مورد بررسی قرار گرفت. چارچوب مقدماتی تحلیل داده­های پژوهش بر مبنای ترکیبی از الگوی کوردر (۱۹۶۷) و موگامبی و دیگران (۲۰۱۶) انجام شد. در این پژوهش، گامی به سوی طراحی چارچوب تحلیل خطاهای زبانی برداشته شد. در الگوی جدید ۲۱ نوع خطای یافت شده در ۵ دسته جای می­گیرند: خطاهای دستوری، منظورشناختی، واژگانی-معنایی، گرته ­برداری و خطاهای تلفظی. طبق یافته ­ها، تمام انواع ۲۱ خطا حداقل در یکی از دو شبکه رادیویی رخ­داده است. استفاده از کسره اضافی یا حذف نابجای کسره در هنگام تلفظ (با مجموع ۲۶%) بیشترین خطای گویندگان بوده است. گویندگان در حوزه «دستور زبان» با کمترین چالش (۲%)، و در حوزه «تلفظ» دچار بیشترین خطا (۶۷%) شده ­اند. همچنین، مشخص شد که گویندگان مرد ۲۰% کمتر از بانوان مرتکب خطا شده و گویندگان زن ۶۶% بیش از گویندگان مرد دچار خطاهای منظورشناختی شده ­اند. یافته مهم دیگر آنکه، گویندگان مرد ۷% بیش از زنان به «عذرخواهی توام با خوداصلاحی» روی­آورده ­اند؛ درحالی­که گویندگان زن ۱۰% بیش از مردان در برابر خطاها واکنشی از نوع «نادیده ­انگاری عمدی» از خود نشان داده­ اند. بنابراین، تاثیر جنسیت گوینده در این انواع واکنش کاملا مشهود است. نهایتا، طبق یافته­ ها، تنها ۵% کل خطاها مربوط به گویندگان اخبار ورزشی بوده وآنها صرفا مرتکب خطای تلفظی شده ­اند؛ به عبارت دیگر، تخصصی کردن حوزه­های خبری می­تواند در کاهش تعداد خطاها موثر باشد.

کلیدواژه ها:

خطاهای زبانی ، اخبار رسانه­ملی ، گویندگان رادیو جوان و ایران ، گرته ­برداری ، خطاهای منظورشناختی