عطار و دیدار با شاهد قدسی (بررسی ساخت و محتوای برخی از غزل-روایت­های دیوان عطار)

عطار و دیدار با شاهد قدسی (بررسی ساخت و محتوای برخی از غزل-روایت­های دیوان عطار)   احمد سنچولی*   چکیده عطار نیشابوری در بخش قابل توجهی از غزل­های رندانه و شورانگیز خود، به موضوع دیدار با شاهد قدسی یا من برتر و ملکوتی خویش پرداخته است. او در این غزل­ها، واقعه­ای را به تصویر کشیده که به نوعی معرفت درونی، شهودی و کاملا شخصی بی­میانجی حس و عقل اشاره دارد؛ به همین سبب، از زبان، نگرش، سبک و سیاق خاصی برخوردارند و فردیت و خلاقیت شاعر در آن­ها به خوبی نمایان است. عطار در این دسته از غزل­ها که ساختاری داستان­گونه و کاملا روایی دارند و می­توان آن­ها را غزل-داستان نامید، راوی قصه­های حوادث روحی خویش است؛حوادثی که بن­مایه­ی اصلی آن­ها را زمینه­ی معنایی داستان شیخ صنعان و حلاج رقم می­زند. به دلیل غلبه­ی احوال عاطفی و شهودی، شاعر به قطب استعاری زبان متوسل می شود و برای بیان منظور خویش از رمز و نماد بهره می­گیرد. رویاگونگی، تناقض و ابهام سرشت ذاتی این غزل­ها به حساب می­آید و به همین دلیل، باب تاویل را به روی خویش می­گشاید. همچنین غلبه­ی وجه اخباری و عاطفی، لحن جدی و حسرت­آمیز شاعر و نیز تناسب صورت و محتوا را می­توان از دیگر مختصات این دسته از غزل­ها برشمرد. واژه های کلیدی: دیدار با شاهد قدسی(من ملکوتی)، عطار نیشابوری، غزلیات، معرفت شخصی و شهودی.    * دانشیار زبان و ادبیات فارسی دانشگاه زابل [e-mail] تاریخ دریافت مقاله: ۱۱/۷/۱۴۰۰             تاریخ پذیرش مقاله: ۱۷/۱۱/۱۴۰۰

کلیدواژه ها:

عطار نیشابوری ، غزلیات ، دیدار با شاهد قدسی (من ملکوتی) ، معرفت شخصی و شهودی