تحلیل ایران شناختی جغرافی نگری و جغرافی نگاری زکریای قزوینی در آثار البلاد و اخبار العباد

آثار البلاد و اخبار العباد از آثار مهم دوره متاخر جغرافی نگاری اسلامی است و نویسنده آن، زکریایقزوینی، دانشمند و جغرافی نگاری از سده هفتم هجری قمری، که سده افول علم و اندیشه در ایران وتمدن اسلامی شمرده شده است. این مقاله کوشیده است از رهگذر زندگی، اندیشه ها و نوشته هایقزوینی، بازشناسی اهداف و انگیزه هایش از نگارش آثار البلاد و اخبار العباد؛ نگاه او به علم جغرافیا یعنی «جغرافی نگاری» او را تبیین کند تا بتواند با واکاوی محتوای این اثر مهم جغرافیایی ، شیوه سازماندهی و نگارش، و اطلاعات موجود در آن، توجه او به گونه های مختلف جغرافیا، و دیگر ویژگی هایجغرافی نگاری او را مورد مطالعه و تجزیه و تحلیل قرار دهد و اثرگذاری علمی این اثر بر علم و اندیشهآن دوران ایران و تمدن اسلامی تا کنون را برآورد و ارزیابی نماید. علیرغم همه اشکال های پرشمارعلمی وارد بر نگاشته های قزوینی، اعتبار برخی نظریه پردازی های او به ویژه در زمینه گیاه شناسی که در آن تخصص داشت هنوز از استواری علمی زیادی برخوردار است ؛ نگاشته هایش بهویژه آثار البلاد اطلاعات بسیار ارزشمندی در زمینه تاریخ و جغرافیای تاریخی ایران در بر دارد؛ و این اثر می تواندسندی مهم برای بهره گیری در تحلیل ها و نظریات تاریخ محور در ایران شناسی امروز باشد

کلیدواژه ها:

زکریای قزوینی ، جغرافی نگری ، جغرافی نگاری ، جغرافیای تاریخی ، ایرا ن شناسی