بررسی اثرات ژنوتوکسیک و جهش زایی نانوذرات

در سال های اخیر فناوری نانو به دلیل ویژگی های منحصربه فرد خود پیشرفت وسیعی در بسیاری از علوم و صنایع داشته است و اینپیشرفت موجب نگرانی هایی در زمینه اثرات مضر نانوذرات بر انسان، دام و محیط آن ها ایجاد کرده است. راه های اصلی مواجه جمعیتبا نانوذرات از طریق پوست، تنفس و گوارش است. تنفس عمیق نانوذرات، ممکن است سبب فرار این ذرات از فاگوسیت ها و غشاهایسلولی ریه شده و به دیگر بخش های بدن انتشار یابند و بیماری هایی مثل اختلال در سیستم تولیدمثل و اختلال در عملکرد اپیتلیومدستگاه گوارش را ایجاد کنند. پس از ورود نانوذرات به سلول ها، رادیکال های آزاد اکسیژن تولید شده منجر به اختلال در همانندسازیDNA می شود. به نظر می رسد نانوذرات به علت اندازه فوق العاده کوچک خود با مشکل چندانی برای عبور از سدهای فیزیولوژیکیدرون بدن مواجه نیستند و بنابراین به طور موثری از طریق جریان سیستم عروقی در بافت های بدن توزیع می شوند . اگرچه سازوکارهایسمیت سلولی نانوذرات هنوز به درستی شناخته نشده است اما مطالعات نشان می دهند که خواص فیزیکوشیمیایی نانوذرات مانند اندازهذره، پوشش، شکل، مساحت سطح، آگلومریزاسیون، بار سطحی، پتانسیل زتا و سایر عوامل ناشناخته نقش مهمی در سمیت سلولی وژنتیکی این نانوذرات ایفا می کنند . نانوذرات موجب آسیب به غشا، افزایش نفوذپذیری سلول، سمی شدن آن ها، جهش در ژن ها وشکستن هسته سلول و آسیب به DNA می شوند که این آسیب می تواند به بیماری هایی مثل پیری زودرس پوست، عفونت های ریوی،تغییر در لایه اپیتلیوم دستگاه گوارش از جمله روده، انواع سرطان و همچنین در صورت تخریب ژن ها در سلول های بنیادی مغزاستخوان موجب پوکی استخوان شوند. این مقاله به بررسی روش های سنجش اثرات ژنوتوکسیک و جهش زایی نانوذرات خواهد پرداخت.بر اساس مطالعات انجام شده توصیه می شود تا از این فناوری نوین و محصولات آن به صورت اصولی بهره برداری گردیده و صدورمجوزها بر اساس استانداردهای و ارزیابی های ریسک خصوصا ریسک های مرتبط با جهش زایی و ژنوتوکسیسیتی باشد.

کلیدواژه ها:

فناوری نانو ، جهش زایی ، ژنوتوکسیسیتی