تعیین آب کاربردی و بهره وری مصرف آب در مزارع زعفران استان خراسان رضوی

در خصوص حجم اب کاربردی در بخش کشاورزی اعداد و ارقام ارائه شده در کشور بسیار متفاوت بوده و در خصوص صحت و سقم آن ها نیز تردیدهای جدی وجود دارد. لذا، انجام یک کار پژوهشی لازم و ضروری بوده و نتایج آن می تواند کمک شایانی به تصمیم گیری مسئولین مرتبط با آب و کشاورزی بنماید. بنابراین، هدف اصلی این طرح مطالعاتی، اندازه گیری مستقیم و مزرعه ای آب کاربردی زراعت زعفران تحت مدیریت کشاورزان است. بدین ترتیب، حجم آب مصرف شده برای تولید زعفران در شهرستان های عمده استان خراسان رضوی (تربیت حیدریه، و زاوه و گناباد) در سال زراعی ۹۸-۱۳۹۷ اندازه گیری شد. روش ابیاری در این زمارع یا بصورت آبیاری سطحی و یا بصورت آبیاری بارانی (رول لاین و پیفلکس) بود. نتایج نشان داد که نوبت های آبیاری بین چهار تا هفت نوبت و حجم آب کاربردی بین ۳۶۵۰ تا ۵۱۰۰ متر مکعبدر هکتار متغیر بود. منابع آبی شامل: چاه، رودخانه و قنات بود. تبخیر و تعرق پتانسیل بین ۴۸۲/۶ تا ۶۷۶ میلی متر و نیاز خالص آبیاری بین ۳۵۳ تا ۵۸۸ میلی متر متغیر بود. نتایج حاصل از اندازه گیری های میدانی نشان داد که حجم آب کاربردی زعفران در شهرستان های تربت حیدریه، زاوه و گناباد به ترتیب به میزان ۴۹۷۴،۴۸۱۶،۴۵۱۷ متر مکعب در هکتار بود. متوسط عملکرد زعفران در شهرستان های زاوه و تربت حیدریه به میزان ۷/۳ کیلوگرم در هکتار و در شهرستان گناباد به میزان ۵ کیلوگرم بر هکتار بود. بیشترین بهره وری مصرف آب در شهرستان زاوه به میزان ۰/۰۰۱۶۶۹ کیلوگرم بر متر مکعب و کمترین آن مربوط به شهرستان گناباد به میزان ۰/۰۰۱۰۷۶ کیلوگرم بر متر مکعب بدست آمد. همچنین نتایج نشان داد که در هر سه شهرستان، نیاز خالص اب آبیاری در سال انجام تحقیق از نیاز خالص محاسبه شده با داده های ده ساله اخیر بیشتر بود. راندمان کاربرد براساس آمار ده ساله در شهرستان های زاوه، تربیت حیدریه، و گناباد به ترتیب برابر با ۴۹.۵۱ و ۸۷ درصد بدست آمد

کلیدواژه ها:

آبیاری ، بهره وری آب ، زعفران ، خراسان رضوی