تغییر اقلیم و تهدید امنیت آبی جوامع

زمینه و هدف : تغییر اقلیم و گرمایش جهانی از موضوعات و چالش های داغ و بحث برانگیز امروز دنیاست. در حال حاضر سناریوهای مختلفی در مورد علت و وقوع این تغییرات و نحوه تاثیر این پدیده بر روی محیط زیست و زندگی انسان ارائه شده است. یکی از مهم ترین چالش های مربوط به این پدیده، بحث اثرات آن بر منابع آبی میباشد. با توجه به اهمیت آب در حیات موجودات و انسان، بررسی اثرات این پدیده بر پیکره های آبی، یک امر مهم است که عدم توجه کافی به آن میتواند امنیت آبی و غذایی جوامع را به خطر اندازد. هدف از این مطالعه، بررسی اثرات پدیده گرمایش جهانی بر منابع آب سطحی به عنوان یکی از منابع تامین آب جوامع انسانی در ابعاد مختلف فیزیکی، شیمیایی و بیولوژیکی است که تغییرات نامناسب هر کدام از آنها میتواند بر سلامت انسان به شکل مستقیم یا غیرمستقیم تاثیر بگذارد. مواد و روش ها : این مقاله، مطالعه ای مروری است که با بررسی مقالات مختلف از پایگاه های دادە Researchgate، Sciencedirect و Google scholar و با کلیدواژه های global warming، climate change و water quality جمع آوری شده است. از نتایج به دست آمده، تعدادی از مقالات که در مورد تاثیر این پدیده بر آب های زیرزمینی بودند حذف و تنها به مقالات مرتبط با آب های سطحی استناد شد. نتایج : تاثیر پدیده تغییر اقلیم بر منابع آب سطحی به دو صورت خشکسالی یا افزایش بارندگی ها در مناطق مختلف کره زمین بروز میکند. هر کدوم از این دو واقعه، میتواند خصوصیات آب را از منظر شیمیایی، بیولوژیکی و فیزیکی، تغییر دهند. از مهم ترین تغییرات فیزیکی میتوان به کاهش ظرفیت خودپالایی رودخانه ها، کاهش مقدار اکسیژن محلول آب(DO)، افزایش شوری آب، تغییرPH، افزایش مواد معلق آب و باز توزیع آلاینده ها بین رسوبات آلوده و خاک هایی که آلوده نشده اند اشاره کرد. از جمله تغییرات شیمیایی میتوان به اکسیداسیون ترکیبات سولفاته و ترسازی مجدد آن و در نتیجه تاخیر در ریکاوری از acidification، افزایش نرخ صدور کاتیون و آنیون، افزایش غلظت نیترات، افزایش نیتریفیکاسیون، تولید فوم روی سطح آب و ایجاد شدن شرایط ردوکس اشاره کرد. از منظر تغییرات بیولوژیک مهم ترین مواردی که میتواند به شدت بر سلامت انسان تاثیر بگذارد، افزایش فکال کلیفرم ها و بروز پدیده اوتریفیکاسیون و شکوفایی جلبکی و افزایش فیتوپلانکتون هاست.نتیجه گیری : با توجه به یافته های این مطالعه در مورد تاثیر تغییر اقلیم بر خصوصیات مختلف آب، هر کدام از این موارد میتواند به نوعی سلامت انسان را به خطر بیندازد. مشکل بارندگی های شدید میتواند باعث overload شدن تصفیه خانه ها و کاهش کیفیت آب خروجی شود. افزایش فکال کلیفرم ها و تغییر خصوصیات بیولوژیک آب میتواند زنگ خطری باشد برای جوامع ضعیفی که از سیستم تصفیه آب قوی برخوردار نیستند و آب مصرفی را به صورت تصفیه نشده یا با تصفیه جزئی از منابع آب سطحی دریافت میکنند. به علاوه، تغییرات رخ داده در حوزه خصوصیات فیزیکی و شیمیایی، همه میتواند در فرآیند تصفیه آب برای جوامع اخلال ایجاد کرده و تهیه آب با استاندارد مناسب را با مشکل جدی مواجه کند و خروجی این امر مساوی خواهد بود با به خطر افتادن سلامت انسان. با توجه به تاثیر گسترده این پدیده بر جنبه های مختلف فیزیکی، شیمیایی و بیولوژیکی آب و اهمیت منابع سطحی در تامین آب شرب انسانی، توجه ویژه به مدل سازی سناریوهای تغییر اقلیم در هر منطقه و بررسی تاثیر احتمالی آن بر خصوصیات مختلف منابع آبی، باید در اولویت مهندسین و دانشمندان حوزه محیط زیست قرار بگیرد تا با مدیریت و ارائه راهکارهای کارآمد، امنیت آبی جوامع حفظ شود. چنین کاری خصوصا در کشور ما که از نظر جغرافیایی در منطقه ای خشک و بیابانی واقع شده و در معرض خطر کمبود آب قرار دارد، امری حیاتی و بی نهایت مهم است.

کلیدواژه ها:

تغییر اقلیم ، منابع آب سطحی ، کیفیت آب ، گرمایش جهانی