چالش های ایمنی در بخش های روان پزشکی از دیدگاه پرستاران : یک مطالعه کیفی

زمینه و هدف : ارتقاء کیفیت مراقبت های درمانی از دغدغه های اصلی سازمان های ارائه دهنده خدمات سلامت است. ولی خطرات بالینی یک نگرانی و چالش عمده در ارائه مراقبت سلامت ایجاد کرده است. چون ایمنی بیمار یکی از مهم ترین ابعاد کیفیت مراقبت در مدیریت خطر بالینی می باشد. ایمنی بیمار انجام تلاش های هماهنگ برای جلوگیری از آسیب های قابل پیشگیری به بیمار ناشی از فرآیند مراقبتهای سلامتی تعریف کرده اند. تحقیقات نشان می دهد در کشورهای پیشرفته، ۱۷ - ۳% بیماران بستری شده در بیمارستان ها دچار آسیب یا عارضه ای میگردند که به نحوی توسط یک اتفاق ناخواسته یا خطای پزشکی ایجاد شده است و حدود ۷۰ - ۳۰% این اتفاقات با روش های معمول قابل پیشگیری هستند. بر اساس نتایج یک مطالعه در بیمارستان های ایران حدود ۳/۶درصد از بیماران خطرات بالینی را تجربه کرده اند و ۵/۳درصد ازمرگ بیماران بعلت حوادث بالینی بوده است. با توجه به پیچیدگی مفهوم ایمنی، شناسایی و واکاوی چالش های انسانی ، مدیریتی و سازمانی و زیر ساختی با استفاده از مطالعات کیفی به سازمان های بهداشتی کمک می کند که از نواقص و کمبود های خود اگاه شوند و مشکلات و موانع را برطرف و استانداردهای ایمنی را اجرا و ارتقاء دهند. از آنجا که نقش پرستاران در بخش های روان پزشکی در تامین و ارتقاء ایمنی بیمار اساسی و کلیدی می باشد، بنابراین شناسایی و درک چالش های مربوط به تامین ایمنی بیمار و انسجام مراقبت ایمن در بیمارستان روان پزشکی از دیدگاه پرستاران ضروری به نظر می رسد. بنابراین این مطالعه کیفی به منظور بررسی تجربیات پرستاران در زمینه چالش های موجود در تامین ایمنی بیمار در بخش های روان پزشکی انجام شد .مواد و روش ها : این مطالعه کیفی، یک بخش از یک مطالعه بزرگتر با رویکرد تحلیل محتوی قرار دادی بود که در یک بیمارستان روان پزشکی در کرمان انجام شد.پس از کسب تائیدیه اخلاق از کمیته اخلاق وابسته به دانشگاه علوم پزشکی شیراز (Medical Ethic No: IR.SUMS.REC.۱۳۹۹.۳۰۱) نمونه گیری به صورت هدفمند با ۱۲پرستار انجام شد .در این مطالعه روش جمع آوری داده ها با استفاده از مصاحبه چهره به چهره و نیمه ساختار یافته و مشاهده بود . تمام مصاحبه ها توسط محقق اول با سوالات باز و بر مبنای راهنمای مصاحبه انجام شد در جریان مصاحبه برخی سوالات دیگر نیز پدیدار می شدند. سئوالات اصلی که پرسیده می شد عبارتند از: در سابقه کاری خود در بیمارستان روان پزشکی چه تجربه ای از ایمنی بیمار و خطاهای پزشکی داشتید؟،در مدت خدمت خود چه نیازها و چالش هایی در خصوص تامین ایمنی بیمار را احساس کردید زمان تقریبی هر مصاحبه حدود ۲۵تا ۵۵دقیقه به طول انجامید. مشاهده عملکرد پرستاران در ابتدا بدون ساختار بوده و سپس به صورت هدفمند و بر اساس اهداف مطالعه متمرکز شد. درمجموع ۸جلسه که معادل با ۴۸ساعت مشاهده بود انجام شد. انالیز داده ها بر اساس روش گرانهایم و لایندمن انجام شد. از نرم افزار (MAXQDA (version ۲۰ برای طبقه بندی استفاده شد.نتایج : آنالیز داده ها منجر به ایجاد جهار مضمون های اصلی زیر گردید : " بستر فرسایشی "، "تسهیلات ناکافی "، "ارتباط غیر موثر " و " جو سازمانی غیر ایمن محور " بود . تسهیلات ناکافی خود از زیر طبقات " فضای فیزیکی غیر استاندارد" ،"کمبود امکانات حفاظتی بخش" و " کمبود امکانات رفاهی بخش" تشکیل شده است . ارتباط غیر موثرشامل دو زیر طبقه ی " فقدان ارتباط اثر بخش با بیمار و خانواده" و " نقصان ارتباط حرفه ای اثر بخش" می باشد . جو سازمانی غیر ایمن محوراز سه زیر طبقه ی " نارسایی در فرهنگ ایمنی " ، " پایش ناکارآمد " و " ارائه مراقبت غیر استاندارد " تشکیل یافته است .نتیجه گیری : این مطالعه ی کیفی چالش های ایمنی بیمار در یک بیمارستان روان پزشکی در جنوب شرق ایران را از دیدگاه پرستاران به تصویر کشید . یافته های این مطالعه نشان داد علی رغم برنامه های حاکمیت بالینی در غالب اعتبار بخشی در ایران ، روند بهبود ایمنی و کیفیت مراقبت مناسب نمی باشد و هم چنان چالش ها و موانعی برای رسیدن به سازمان ایمن محور وجود دارد . پیشنهاد می شود مطالعات کیفی و کمی بیشتری در این زمینه انجام شود تا موانع و تسهیل کننده های مراقبت ایمن شناسایی و اقدامات موثر انجام شود.

کلیدواژه ها:

پرستاران ، ایمنی بیمار ، بخش های روان پزشکی