مقایسه اثربخشی"آموزش مدیریت رفتار" و " درمان شناختی-رفتاری" به مادران بر نافرمانی مقابله ای و سازگاری اجتماعی فرزندان نوجوان آن ها

مقدمه: بهبود رابطه والد-فرزندی از طریق مداخات مناسب نقش موثری در کاهش مشکلات هیجانی و رفتاری نوجوانان دارد. لذا هدف از پژوهش حاضر مقایسه اثربخشی"آموزش مدیریت رفتار" و " درمان شناختی-رفتاری" به مادران بر نافرمانی مقابله ای و سازگاری اجتماعی در نوجوانان بود. روش کار: نوع پژوهش نیمه تجربی با طرح پیش آزمون-پس آزمون و پیگیری با گروه کنترل بود. جامعه آماری پژوهش شامل مادران و فرزندان نوجوان دختر و پسر ۱۳ الی ۱۷ سال با رفتار نافرمانی مقابله ای و ناسازگاری اجتماعی مراجعه کننده به مرکز مشاوره دانش آموزی اداره آموزش و پرورش شهر گچساران در سال تحصیلی ۱۳۹۸ بودند که با استفاده از روش نمونه گیری هدفمند  تعداد ۴۵  تن از نوجوانان انتخاب و مادران آن­ها به صورت تصادفی ساده با استفاده از جدول اعداد تصادفی در دو گروه مداخله و یک گروه کنترل (هر گروه ۱۵تن) تحت آموزش قرار گرفتند. به منظور گردآوری داده ها از "پرسشنامه جمعیت شناختی "، "سیاهه رفتار نافرمانی مقابله ای " (Oppositional Defiant Behavior Inventory) و "پرسشنامه سازگاری اجتماعی " (Social Adjustment Questionnaire) استفاده شد. روایی محتوا به روش کیفی و پایایی به روش همسانی درونی با محاسبه ضریب آلفا کرونباخ ابزارها محاسبه شد. گروه­های مداخله تحت"آموزش مدیریت رفتار" (۹ جلسه ۶۰ دقیقه­ای) و "درمان شناختی-رفتاری" (۱۲ جلسه ۴۵ دقیقه ای) قرار گرفتند؛ اما گروه کنترل هیچ گونه مداخله­ای دریافت نکردند.  تحلیل داده ها با نرم افزار آماری اس پی اس نسخه۲۴ انجام شد. یافته ها: "آموزش مدیریت رفتار" و "درمان شناختی-رفتاری " به مادران  بر کاهش نافرمانی مقابله ای و بهبود سازگاری اجتماعی فرزندان نوجوان آن ها اثربخش بود (۰۱/۰ >P ). نتیجه گیری: "آموزش مدیریت رفتار" و "درمان شناختی-رفتاری " به مادران  باعث کاهش نافرمانی مقابله ای و بهبود سازگاری اجتماعی در  نوجوانان شد. بنابراین، استفاده از"آموزش مدیریت رفتار" و "درمان شناختی-رفتاری "  می­تواند در تربیت مهار ت­های هیجانی-اجتماعی  و سازگاری اجتماعی نوجوانان موثر واقع شود.

کلیدواژه ها:

Behavior Management Training ، Cognitive-Behavioral Therapy ، Oppositional Defiant ، Social Adjustment. ، کلیدواژه ها: آموزش مدیریت رفتار ، درمان شناختی-رفتاری ، نافرمانی مقابله ای ، سازگاری اجتماعی.