بررسی تغییرات کیفیت آب رودخانه خور خوره چای - سد مخزنی سنته د رحالت پایدار- بااستفاده از مدل ریاضی BATHTUB

سال انتشار: 1384
نوع سند: مقاله کنفرانسی
زبان: فارسی
مشاهده: 1,290

فایل این مقاله در 13 صفحه با فرمت PDF قابل دریافت می باشد

استخراج به نرم افزارهای پژوهشی:

لینک ثابت به این مقاله:

شناسه ملی سند علمی:

NCEH08_241

تاریخ نمایه سازی: 18 تیر 1391

چکیده مقاله:

رودخانه خور خوره چای از شعب رودخانه سقز در کردستان است که از تلاقی سه شاخه آب رغجو، ایراب ، پیرسلیمان در روستای خور خورچای بوجود آمده است. سد سنته با فاصله 45 کیلومتری از شهر سقز قرار است بر روی این رودخانه احداث شود . بررسی کیفیت آب ، ناشی از احداث سد بررسی شده و با شبیه سازی مخزن تحت تاثیر عوامل مختلفی چون لایه بندی حرارتی و تغذیه گرایی در کیفیت آب خروجی از مخزن ، ارزیابی گردیده است. کیفیت آب مخزن پشت سد از مسائلی است که از مدتها قبل فکر متخصصان را به خود مشغول داشته و همواره برای مبارزه با تغییرات نامطلوب کیفیت آب که متاثر از عوامل و پدیده های مختلفی است . تلاشهای پیگیری مبذول گردیده است. از اثرات احداث سدها بر کیفیت آب شامل ، اثرات در مخزن ، در پایین دست و در مصب رودخانه می گردد. با ایجاد سد، سرعت جریان آب رودخانه در هنگام ورود به مخزن کند گردد و بر حسب نوع سد ، کوچک و بزرگ بودن ، ذخیره ای یا تنظیمی ، مقداری از رسوبات رودخانه در مخزن جمع می گردد و اثرات تجمع رسوب در مخزن را از بعد کاهش عمر سد و ظرفیت مخزن ، کاهش مواد مغذی در پایین دست و مسئله کدورت می توان بررسی کرد. مواد مغذی مانند فسفر و مواد مصرف کننده اکسیژن از آلاینده های اصلی مخازن و دریاچه ها محسوب شده ، سپس با توجه به زمان ماند قابل توجه این آلاینده در سیستم تاثیر ویژه ای در وضعیت تغذیه گرائی و کیفیت آب مخازن و دریاچه ها دارند . در این تحقیق از مدل (bathtub ) استفاده شده است. مدل برای ارزیابی و پیش بینی فرایند تغذیه گرایی در حالت پایدار به کار می رود . تغذیه گرایی به حالتی گفته می شود که در اثر انبار شدن مواد غذایی در آب بوجود می آید. این حالت منجر به تولید هر چه بیشتر مواد آلی و جلبک ها شده بطور مستقیم و یا غیر مستقیم تاثیر تاثیر زیادی بر کیفیت آب و موارد مصرف آن بر جای خواهد گذاشت . معیارهای متداول در مدل عبارتند از کلرفیل a ،عمق شفافیت ، عناصر غذایی آلی شامل ازت و کربن و کمبود اکسیژن محلول در لایه هیپولیمنیک . در این مدل سعی شده علائم اتر یفیکاسیون با تزریق عناصر غذایی از خارج ، شرایط هیدرولوژیک و مورفولوژی در یاچه ارتباط داده شود . مدل بر پایه معادله بیلان جرم و محدودیت غذایی رشد جلبک ها استوار است ولی فرایندهای بیوشیمیایی را نه به صورت صریح بلکه با استفاده از معادله های ساده شده هیدرودینامیکی به کار می گیرد و معمولا با شرایط میانگین زمانی و مکانی سرو کار دارد. به وسیله این مدل نوسانات فصلی یاسالانه میانگین مقادیر کل ارتو فسفر ، ازت کل و ازت معدنی قابل بررسی است. در این شبیه سازی پارامترهای چون NH4 ,PO4 , NO 3 و دما مورد بررسی قرار گرفته است. در مطالعه نمودار اکسیژن بین ایستگاه های مختلف مطالعاتی ، کلیه عوامل تحت تاثیر یک ثابت مصرف اکسیژن آمده است که به نام K1 (میزان اکسیژن زدایی) در محاسبات منظور گردیده است که بوسیله روشهای چون توماس ، حداقل مجذورات ، دونقطه ای رام ،استریتر و فیلیپس و روش معمولی آزمایشگاهی محاسبه می گردد . میزان اکسیژن گیری آب نیز اگرچه تابع عوامل متعددی مانند اتمسفر ، جبلکها و غیره می باشد اما همگی تحت یک ثابت به نام (K2) در محاسبات استفاده شده ئ از روشهای اکونو و دابینز ، استریتروفیلیپس، چرچیل ، فایر وهال می توان تغییرات اکسیژن محلول را محاسبه نمود . با توجه به موارد اشاره شده و شرایط رودخانه در این مطالعه از روش استریتر و فیلیپس استفاده گردیده است. بر این اساس مقدار کمبود اکسیژن در پائین دست رودخانه 51/1 میلی گرم در لیتر محاسبه گردید. با استفاده از روش مطلوب مونتانا ، از فروردین تا خرداد ماه و از تیر تا شهریور ماه جهت حفظ شرایط مطلوب باید به ترتیب حداقل 10% تا 30% دبی در رودخانه خورخوره رها گردد ، که با توجه به محاسبات انجام شده د رفصل های بهار ، تابستان ، پاییز ، زمستان به ترتیب 43/1% ، 5% ، 126% ، 5 متر مکعب در ثانیه بایستی آب از رودخانه خور خوره به پایین دست رها گردد.

کلیدواژه ها:

سد ، رسوب ، مغذی شدن (Eutrification) ، گازهای محلول ، کیفیت آب مخزن ، حداقل آبگذر ایمن ، لایه بندی حرارتی (Stratification) ریال رودخانه خور خوره چای

نویسندگان

شهرام مشعشیان اصل

کارشناس بهداشت محیط ،مدیریت محیط زیست شرکت توسعه نیشکر و صنایع جانبی ا

حیدر علی کشکولی

استاد دانشگاه شهید چمران، دانشکده مهندسی علوم آب ( گروه آبیاری و زهکش

مراجع و منابع این مقاله:

لیست زیر مراجع و منابع استفاده شده در این مقاله را نمایش می دهد. این مراجع به صورت کاملا ماشینی و بر اساس هوش مصنوعی استخراج شده اند و لذا ممکن است دارای اشکالاتی باشند که به مرور زمان دقت استخراج این محتوا افزایش می یابد. مراجعی که مقالات مربوط به آنها در سیویلیکا نمایه شده و پیدا شده اند، به خود مقاله لینک شده اند :