شرکت در جرم در قانون مجازات اسلامی مصوب ۱۳۹۲ با تاکید بر رکن روانی آن

شرکت در جرم به این معنی است که دو یا چند نفر عملیات اجرایی جرم را انجام دهند. شرکت در جرم وقتی مصداق پیدا می کند که چند نفر (دو نفر بالا) با تشریک مساعی خود عنصر مادی جرم را انجام دهند. در حقوق جزای ایران، جرم دارای سه رکن یا عنصر است: رکن قانونی، رکن مادی و رکن روانی. شرکت در جرم زمانی محقق می شود که جرم مستند به رفتار تمام شرکا باشد. و در مستند بودن جرم به رفتار مرتکبین میزان تاثیر رفتار آن ها مهم نیست. چون در هر حال شریک در جرم محسوب می شوند.رکن روانی یکی از ارکان عمومی تشکیل دهنده جرم است، که بر اساس آن نوع جرم، میزان مسئولیت جزائی و مجازات تعیین میشود. عنصر روانی جرم یا نیت مجرمانه به اراده آزاد و آگاهی فاعل جرم در هنگام ارتکاب عمل مجرمانه اشاره دارد. سوء نیت مجرمانه یکی از عناصر جرم در حقوق کیفری است. یعنی یک عمل زمانی جرم محسوب می شود که عنصر روانی در آن وجود داشته باشد. البته نیت و قصد مجرمانه هیچگاه بدون حضور عنصر مادی یعنی ارتکاب عمل در عالم واقعیت قابل مجازات نیست. همکاری و مشارکت فی نفسه جرم محسوب نمی شوند به جز در عملی که قانون گذار آن را جرم بداند و برای آن مجازات تعیین کند. در جریان ارتکاب جرم به وسیله چند نفر، گاهی اشخاص یا فاعل عمل مجرمانه همکاری می نمایند به طوریکه انجام جرم با هماهنگی آنها و مساعدت در ارتکاب، تحت عنوان شرکت در جرم مورد بحث قرار می گیرد. در تعریف شرکت در جرم گفته شده است که ارتکاب جزئی از اجزای اصلی جرم را به وسیله شخص، شرکت در جرم می گویند. به طوریکه از مجموعه ی اعمال دو یا چند نفر، جرم صورت گرفته است. در دیدگاه حقوقی برای آنکه رکن روانی تحقق پیدا کند علاوه بر اراده ارتکاب جرم، لازم است قصد مجرمانه یا خطای جزایی نیز وجود داشته باشد. در جرائم عمدی، قصد مجرمانه، رکن روانی آن جرم است؛ اما در جرایم غیر عمدی، قصد مجرمانه منتفی است و «تقصیر» به جای آن رکن روانی جرم را تشکیل میدهد. در قانون مجازات اسلامی مصوب ۱۳۹۲ مقنن به نظر اقدام بهتری نسبت به قوانین سابق داشته و موارد جرایم عمدی و غیرعمدی را در فصلی جداگانه در فصل اول از بخش چهارم قانون مجازات اسلامی مورد توجه قرار داده است.

کلیدواژه ها:

شرکت جرم ، عنصر معنوی ، علم و عمد ، جرایم عمدی