بررسی و بازخوانی نظام ساختاری و الگوی شکل گیری باغ خان شوشتر؛ گونه ای متمایز از باغ سازی ایرانی

سنت باغ سازی در محدوده جغرافیایی ایران در طول چندین قرن همواره شامل گونه های ارزشمندی از باغ سازی نظیر باغ میوه،باغ رودخانه ای، باغ بیشه و... بوده که علی رغم دارا بودن خصوصیاتی منحصر به فرد، به دلیل تبعیت نکردن از الگوی جامع باغایرانی، کمتر مورد مطالعه و شناخت قرار گرفته اند. باغ خان در شهر شوشتر، در مجاورت کانال تاریخی گرگر نمونه ای از این دستباغ سازی ایرانی است که به واسطه بستر قرار گیری خاص خود دربردارنده ویژگی هایی برجسته ای از باغ سازی ایرانی است. برهمین اساس، این پژوهش با رویکرد کیفی و با استفاده از روش تحقیقی توصیفی- تحلیلی تلاش خواهد نمود که به بررسی و شناختمولفه ها و خصوصیات سازنده این باغ بپردازد. در این پژوهش به منظور شناخت و مستند سازی اطلاعات مرتبط با باغ خان نظیراطلاعات طبیعی، تاریخی وکالبدی، از روش فهرست نگاری استفاده شده است. اطلاعات مورد نیاز عمدتا از طریق منابع کتابخانه ایاز قبیل نوشته های تاریخی، اسناد و مدارک آرشیوی نقشه ها و تصاویر هوایی گرد آوری شده است. و همچنین در بخشی از فرایندجمع آوری اطلاعات، بررسی های میدانی،مصاحبه های شفاهی نیز به کار گرفته شده اند. بر مبنای یافته های این پژوهش، باغ خان،باغی رودخانه ای است که از نظر ساختاری می تواند در دسته باغ های تک محوری قرار گیرد. این درحالیست که به دلیل بستر ویژهقرار گیری باغ، این محور در راستایی غیر مستقیم واقع شده است که ضمن تاثیرگذاری بر نظام های سازنده باغ، الگوی ساختاری غیرمنتظم و ارگانیکی را برای باغ خان پدید آورده است. همچنین طبق یافته های پژوهش فعالیت های کشاورزی، تاثیرات فرهنگی دورهقاجار و همچنین خصوصیات بستر پیرامونی از مهم ترین عوامل اثرگذار در شکل گیری الگوی ساختاری باغ خان بوده اند.

کلیدواژه ها:

باغ سازی ایرانی ، باغ خان ، شوشتر ، باغ تک محوری ، ساختار ارگانیک ، کانال گرگر.