معناشناسی اسلوب کنایه در نهج البلاغه (مطالعه موردی خطبه قاصعه)

برخورداری نهج البلاغه از زیباترین شگردهای بیانی، سیمای بلاغی خارق العاده ای به آن بخشیده است آنگونه که به عنوان برادر قرآن از آن یاد می­شود. فراوانی سازوکارهای بلاغی در نهج البلاغه، به محوریت آن به عنوان برترین الگوی بلاغت در میان اندیشمندان و سخن­وران جهان انجامیده است. از جمله امتیازات بلاغی نهج البلاغه، بهره مندی فراوان آن از کنایه است که گاه رساتر از صراحت عمل کرده و ذهن مخاطب را با کلام متکلم درمی آمیزد. بکارگیری کنایه شیوه­ای بدیع و زیبا در کلام به شمار می رود که نمایانگر ذوق ادبی و قوه­ی تخیل گوینده است و پیچیده سازی، روند ادراک و تخیل مخاطب را به چالش می­افکند تا غرض اصلی گوینده را دریابد. پژوهش حاضر با تکیه بر منهج توصیفی-تحلیلی و آماری در صدد بررسی کنایه در خطبه قاصعه و تحلیل بار معنایی آن با توجه به بافت متن می باشد و به این نتیجه دست یافته است که بهره گیری از گونه های مختلف کنایه در خطبه قاصعه به بیان مناسب غرض اصلی امام (ع) با کمک واسطه ها انجامیده است که در برخی از آنها به دلیل اندک بودن وسائط، مخاطب به سهولت به مقصود حضرت دست می­یابد.

کلیدواژه ها:

نهج البلاغه ، قاصعه ، معناشناسی ، بلاغت ، کنایه