نقش پارلمان در پاسخگو نمودن نظام مردم سالاری دینی برای تحقق حکمرانی صالح در جمهوری اسلامی ایران

مسئله پاسخگویی، حکومت را ملزم می نماید که در خصوص اعمالی که انجام می دهد به شهروندان توضیح دهد و نتایج حاصل از اقدامات و برنامه های خود را در معرض ارزیابی و قضاوت نهادهای نظارتی قرار دهد. بنابراین اولین و مهمترین نتیجه پاسخگویی، نظارت بر حسن اجرای فرآیندهای دموکراتیک می باشد و این فرآیند با انجام دادن سایر ارکان قدرت در زمینه پاسخگو کردن، امکان پذیر میباشد. در جمهوری اسلامی ایران به عنوان یک نظام مردم سالار دینی با یک ساختار سیاسی نیمه ریاستی و نیمه پارلمانی نیز در اصول مندرج در قانون اساسی به اهمیت پاسخگویی(مسئولیت) نهادها به یکدیگر و رهبری و پاسخگویی نهادها به شهروندان تاکید شده است. در این بین، یکی از نهادهای مهم در این نظام مردم سالار دینی، مجلس شورای اسلامی می باشد که بر طبق قانون ساسی، این نهاد، علاوه بر وضع قوانین نظارت مستمر بر اجرای قوانین را داشته و می تواند نقش مهمی را در زمینه پاسخگو کردن نظام مردم سالاری دینی ایفا نماید. با توجه به محوری بودن نقش پارلمان در تجلی و اراده مردم و تحقق حکمرانی صالح، در مقاله حاضر با روش اسنادی و شیوه تحلیل تفسیری-کیفی نتایج با بررسی ادوار مختلف مجلس شورای اسلامی(مجالس هفتم تا دهم) و سنجش میزان اثربخشی ابزارهای در اختیار این نهاد، با استناد به عملکرد و آمار کمی و کیفی مجلس نشان داد: پارلمان در تحقق حکمرانی صالح به مدد ابزارهایی چون تنقیح و نظارت بر اجرای صحیح قوانین، شفافیت و ترجیح منافع عمومی بر منافع شخصی، و سایر ابزار و اختیارات مصرح در قانون اساسی می تواند سایر نهادها را در جهت نیل به حکمرانی صالح ملزم به پاسخگویی نماید اما به دلیل موانع و مشکلاتی، تاکنون قادر نبوده وظایف نظارتی و تقنینی خود را با توجه به ابزارهای در دست به نحو احسن انجام دهد. از دستاوردهای مهم این تحقیق، شناسایی این مشکلات و ارائه راهکارهای اجرایی مرتفع نمودن آنهاست.

کلیدواژه ها:

پارلمان ، پاسخگویی ، نظام مردم سالاری دینی ، حکمرانی صالح ، جمهوری اسلامی ایران