مقایسه عکس های عاشورا در عهد قاجار با عهد پهلوی

محرم و عاشورا یکی از مناسک بزرگ معنوی است که هرساله در ایران باشکوه زیادی برگزار میشود و هنرمندان بسیاری را جذب خود میکند. عکاسی یکی از رسانه هایی است که از ابتدای ورود به ایران در خدمت این مراسم درآمد. از زمان قاجار با ورود اولین دوربین های عکاسی و برحسب علاقه ای که پادشاهان قاجار به برگزاری مراسم عاشورا داشتند، عکاسان زیادی از این مراسم به شیوه های مختلف عکاسی کردند. در دوره پهلوی با توجه به محدودیتهایی که رضاشاه بعد از به قدرت رسیدن در رابطه با جلوه های دین ایجاد کرد، برگزاری مراسم عاشورا و به تبع، عکاسی از آن کم شد. با توجه به تغییرات فرهنگی و سیاسی در دو عهد پهلوی و قاجار و همچنین پیشرفتهایی که درزمینه فن و هنر عکاسی اتفاق افتاد، تصاویر حاصله می بایست تفاوتهایی با یکدیگر داشته باشند. پژوهش پیش رو که به روش توصیفی، تحلیلی و تطبیقی و با شیوه جمع آوری اطلاعات با استفاده از منابع کتابخانه ای و مراجعه به سایتهای اینترنتی انجام شده، به بررسی و مقایسه شباهتها و تفاوتهای این آثار پرداخته است. عکسهای موردبررسی از وبسایتهای مختلف جمع آوری شده و بر اساس موضوع دسته بندی شدند. همچنین ساختار بصری و زیبایی شناسی آنها موردبررسی و تجزیه وتحلیل قرار گرفت. نتایج پژوهش نشان داد عکاسی از سه موضوع در دو دوره مشترک بوده است : عکاسی از دستهجات عزاداری و مردم در خیابانها ، تکایا، مساجد و امامزاده ها اعضای هیئتهای عزاداری و تعزیه در قالب گروه های چیدمان شده شاه یا اعضای خانواده و سلطنت. اما در دوره قاجار عکسهایی از قمه زنان و همچنین زنان در مکانهای عزاداری دیده شد که در عهد پهلوی نمونه ای نداشت، همچنین در اواخر دوره پهلوی عکسهای محرم با تصاویری از امام خمینی همراه بود که این وجهه سیاسی در عکاسی قاجار سابقه نداشت. ازنظر ویژگیهای تصاویر باید به این نکته اشاره کرد که بیشتر تصاویر دو گروه با لنزهای زاویه باز و از ارتفاع بالا و با عمق میدان زیاد گرفته شده اند و در هیچکدام یک از دو دسته تصویر معیارهای زیبایی شناسانه ترکیب بندی وجود ندارد.

کلیدواژه ها:

عکاسی ، عاشورا ، قاجار ، پهلوی