بررسی انسان نگاره های نسخه خطی عجایب المخلوقات و غرایب الموجودات (مطالعه موردی نسخه خطی عجایب المخلوقات و غرایب الموجودات کتابخانه مرکزی آستان قدس رضوی)

در میان گنجینه نسخ خطی کتابخانه مرکزی آستان قدس رضوی، نسخه مصور عجایب­المخلوقات و غرایب­الموجودات محمد قزوینی خودنمایی می­کند. از میان سه نسخه مصور موجود در کتابخانه آستان قدس، پژوهش پیش­رو، نسخه ۳۵۲۱۲، را انتخاب و از میان نگاره­ها، نگاره­های انسانی آن را مورد بررسی و واکاوی قرار داده­است. در نسخه منتخب ۲۳ نگاره، متعلق به انسان­نگاره­ها هستند،که در دو دسته طبقه­بندی می­شوند. دسته نخست، شامل نگاره­های صور فلکی است که به شکل مرد یا زن و با ظاهری طبیعی ترسیم شده­اند، دسته دوم، موجودات خیالی هستند که به شکل ترکیب انسان-حیوان تصویر شده­اند. نگاره­ها، برگرفته از اسطوره­ها و داستان­های عامیانه هستند و به سبک مکتب جلایری ترسیم شده­اند. در این پژوهش تلاش می­شود میزان تطبیق متن با نگاره های موجود در نسخه منتخب بررسی شود. پژوهش ماهیتی توصیفی-تحلیلی دارد و به روش اسنادی و کتابخانه­ای صورت گرفته­است. نتایج نشان می­دهد نگاره­ها در خدمت متن بوده و در عینیت بخشیدن به توصیفات متن و درک بهتر مطالب به خواننده کمک کرده­اند و هرجایی که هنرمند احساس نیاز کرده­است مرز میان خیال و واقعیت را درهم شکسته و جذابیت تصاویر را با قدرت تخیل خود دوچندان نموده­است.

کلیدواژه ها:

کتابخانه مرکزی آستان قدس رضوی ، موجودات خیالی ، نگاره ، نگاره­های انسانی ، نسخ مصور