بررسی نابرابری توزیع منابع بخش سلامت با استفاده از ضریب جینی و منحنی لورنز (مطالعه موردی استان سیستان و بلوچستان در دوره ی زمانی پنج ساله)

مقدمه: یکی از مهمترین اهداف نظام های سلامت برابری در دسترسی به خدمات سلامت و توزیع عادلانه منابع این بخش است. هدف این پژوهش سنجش نابرابری توزیع منابع انسانی، بهداشتی و درمانی در بین ۱۴ شهرستان استان سیستان و بلوچستان است. مواد و روش کار: مطالعه حاضر از نوع مطالعات کاربردی است که به روش توصیفی-تحلیلی اجرا شد. سنجش نابرابری در توزیع منابع بخش سلامت با توجه به عواملی مانند تعداد پزشکان (پزشک عمومی، داروساز و دندانپزشک)، پزشک متخصص، پیراپزشکان، بیمارستان، تخت فعال، آزمایشگاه و داروخانه صورت گرفت. دادههای مورد نیاز از سالنامه های آماری استان جمع آوری شد و برای سنجش نابرابری از ضریب جینی و منحنی لورنز استفاده گردید. تحلیل داده ها و رسم نمودارها با استفاده از نرم افزار R انجام شد. یافته ها: بر اساس نتایج در طول پنج سال مورد مطالعه، تعداد پزشکان، پزشک متخصص، بیمارستان و تخت فعال به ازای هر ده هزار نفر در سال ۱۳۹۸ در مقایسه با سال ۱۳۹۳ افزایش یافته است و برای سایر شاخص های سلامت افزایش قابل توجهی مشاهده نگردید. متوسط ضریب جینی برای پزشکان، پزشک متخصص، پیراپزشکان، بیمارستان، تخت فعال، آزمایشگاه و داروخانه به ترتیب برابر ۱۰۶/۰، ۳۲۴/۰، ۱۳۲/۰، ۳۱۷/۰، ۳۳۶/۰، ۱۲/۰ و ۲۹۹/۰ به دست آمد. بیشترین نابرابری در توزیع مربوط به پزشک متخصص و تخت فعال و کمترین نابرابری در توزیع، مربوط به پزشکان و آزمایشگاه ها است. نتیجه گیری: با توجه به یافته های پژوهش، ضرایب جینی برای پزشک متخصص و تخت فعال در سال ۱۳۹۸ نسبت به سال ۱۳۹۳ به طور قابل توجهی کاهش یافته است ولی همچنان نابرابری در توزیع این دو شاخص زیاد است. در سایر منابع نیز روند کاهشی محسوسی در ضریب جینی مشاهده نشد. لذا پیشنهاد می شود علاوه بر حفظ پزشکان متخصص و سیاست افزایش آن ها جهت کاهش نابرابری در توزیع پزشک متخصص، منابع فیزیکی سلامت (مانند بیمارستان، تخت فعال و داروخانه) در شهرستان ها به نحو مقتضی توزیع شود.

کلیدواژه ها:

Gini coefficient ، Health resources ، Inequality ، Lorenz curve. ، ضریب جینی ، منابع سلامت ، منحنی لورنز ، نابرابری.