بررسی تاثیر برنامه آموزشی چند رسانهای مبتنی بر الگوی باور سلامت بر تبعیت از رفتارهای پیشگیری کننده از دیابت نوع دو (تغذیه و فعالیت بدنی) در مبتلایان به پره دیابت تحت پوشش مراکز خدمات جامع سلامت شهر بوشهر

مقدمه: پره دیابت یکی از مشکلات جدی سلامت در سراسر جهان می باشد و در افراد مبتلا، ریسک ابتلا به دیابت کاملچندین برابر افراد سالم است، به طوریکه سالانه در حدود ۵ تا ۱۰ درصد از افراد مبتلا به پره دیابت در سنین بالاتر به دیابتنوع دو مبتلا می شوند. یکی از مهمترین راهکارهای کنترل قند خون و به تعویق انداختن ابتلا به دیابت در این افراد، تبعیت ازسبک زندگی سالم است و بر اساس شواهد موجود، سبک و شیوه زندگی سالم که نقش پیشگیرانه از دیابت نوع دو داشته و افرادپره دیابت ملزم به تبعیت از آن میباشند شامل تغذیه سالم، فعالیت بدنی و کنترل وزن است که متاسفانه توسط این افراد جدیتلقی نمی گردد و به صورت مطلوب انجام نمی پذیرد. آموزش سلامت و خصوصا آموزش های مبتنی بر تئوری یکی از مهمترینراهکارها جهت اصلاح رفتار افراد برای تغییر رفتار محسوب می شود و امروزه آموزش های چندرسانه ای مبتنی بر وب، به دلیلقابلیت های زیادی که دارند، بسیار مورد توجه قرار گرفته اند و لذا در مطالعه ی حاضر اثربخشی برنامه آموزشی چند رسانه ایمبتنی بر الگوی باورسلامت بر تبعیت از رفتارهای پیشگیرانه از دیابت نوع دو در بیماران پره دیابت شهر بوشهر مورد بررسی قرار گرفت.مواد و روشها: مطالعه حاضر یک پژوهش نیمه تجربی است که بر روی ۸۱ نفر از بیماران پره دیابت ۳۰ تا ۶۰ سال ( ۴۱نفر گروه مداخله و ۴۰ نفر گروه کنترل) تحت پوشش ۱۰ مرکز خدمات جامع سلامت که بصورت تصادفی ساده بعنوان مراکزمداخله و کنترل انتخاب شدند، صورت گرفت. گروه کنترل خدمات روتین مرکز را دریافت نمودند و گروه مداخله علاوه بر خدماتروتین مرکز، آموزش چندرسانه ای مبتنی بر سازه های الگوی باور سلامت را از بستر وب دریافت نمودند. اطلاعات افراد موردمطالعه توسط پرسشنامه ای مشتمل بر چهار بخش اطلاعات جمعیت شناختی، پرسشنامه سنجش آگاهی و پرسشنامه مربوط بهسازه های الگوی باور سلامت در سه مرحله (قبل، دو هفته بعد و سه ماه بعد از آموزش) گردآوری گردید. بعد از جمع آوری دادهها، تجزیه و تحلیل توسط نرم افزار SPSS نسخه ۲۴ انجام شد.یافته ها: نتایج نشان داد که دو گروه در ابتدای مطالعه از نظر اکثر مشخصات جمعیت شناسی یکسان بودند. میانگین نمرهسازه های الگوی باور سلامت (آگاهی، حساسیت درک شده، شدت درک شده، منافع درک شده و موانع درک شده و خودکارآمدیدرک شده) در گروه مداخله و کنترل قبل از مداخله آموزشی تفاوت معناداری نداشتند، در حالی که پس از انجام مداخله آموزشیتفاوت بین دو گروه در خصوص تمام سازه های الگوی باور سلامت (آگاهی (۰۰۱ >/ P)، حساسیت درک شده (۰۰۱ >/ P)، شدتدرک شده (۰۰۱ >/ P)، موانع درک شده (۰۰۱ >/ P)، خودکارآمدی (۰۰۱ >/ P)، منافع درک شده (P=۰/۰۲۸)، از نظر آماریمعنی دار بود. میانگین نمره رفتار تبعیت از سبک زندگی ارتقاء دهنده سلامت و نیز میزان قندخون ناشتا در گروه مداخله وکنترل قبل از مداخله آموزشی تفاوت آماری معناداری وجود نداشت و یکسان بودند. ولی پس از انجام مداخله آموزشی در گروهمداخله، میزان رفتارهای تبعیت از سبک زندگی ارتقاء دهنده سلامت و قندخون ناشتا در بیماران پره دیابت، در طول دورهمطالعه تغییرات معنی دار بود (۰۰۱ / ۰ > P).بحث و نتیجه گیری: یافته های حاصل از این مطالعه بیانگر اثربخشی مداخله آموزشی چندرسانه ای تئوری محور در افزایشسطح آگاهی، ارتقاء عمدهی سازههای الگوی باورسلامت و نهایتا بهبود وضعیت رفتارهای ارتقاء دهنده سلامت در طول دورهمطالعه در بیماران پره دیابت ۶۰ - ۳۰ سال شهر بوشهر بود. تجربهی این مطالعه نشان داد که آموزش چندرسانهای و تحت بستروب میتواند با استقبال خوبی از سوی این افراد مواجه شود و این افراد را به مشارکت در برنامههای آموزش سلامت ترغیب نماید(در این مطالعه بطور کلی از ۹۲ نفر بیمار پره دیابت که دعوت برای شرکت در مطالعه را پذیرفتند، ۸۱ نفر تا پایان با مطالعههمراه بودند).

کلیدواژه ها:

الگوی باورسلامت ، بیماران پره دیابت ، مداخله آموزشی تحت وب ، سبک زندگی سالم