تعیین و تحلیل سطوح توسعه یافتگی مناطق روستایی با استفاده از تحلیل عاملی و خوشه ای نمونه موردی استان کردستان

با توجه به مسئله روند فزاینده شهری شدن تمامی جوامع در آینده، توجه به سکونت گاه های روستایی برای توسعه متوازن و آمایش محیط و نیز بستر سازی شکل گیری جامعه شهری پایدار فردا ضروری و اجتناب ناپذیر است. به منظور رسیدن به بهینه ترین شیوه های مداخله و توزیع عادلانه خدمات، توجه به وضع موجود سکونت گاه ها و تعریف اولویت ها در محور های مختلف امری لازم است. از آنجا که توسعه مفهومی چند بعدی است که در خود، تجدید سازمان در کل نظام اجتماعی- اقتصادی را به همراه دارد، بررسی سطوح مختلف آن، و آگاهی از میزان برخورداری نواحی مختلف می تواند گامی موثر و اساسی در این تجدید سازمان و برنامه ریزی باشد. در این راستا، با استفاده از روش های اسنادی- تحلیلی و با رویکرد پژوهش کاربردی، ۷۱ شاخص در ابعاد مختلف بهداشتی- درمانی، آموزشی، زیربنایی، تسهیلات و تاسیسات، اجتماعی- فرهنگی، ... مورد بررسی قرار گرفته و با استفاده از تکنیک های آماری از جمله تحلیل عاملی، تحلیل خوشه ای و تلفیق نتایج و تشکیل پایگاه داده سیستم اطلاعاتی جغرافیایی (GIS) سطوح توسعه یافتگی مناطق روستایی استان کردستان تعیین شده است. نتایج این پژوهش نشان می دهد که سکونت گاه های روستایی شهرستان های بیجار، قروه و سنندج در بالاترین میزان برخورداری از شاخص های توسعه، سکونت گاه های روستایی کامیاران، دیواندره و سروآباد در سطح میانی و سکونت گاه های روستایی شهرستان های مریوان، سقز و بانه در پایین ترین سطح برخورداری از شاخص های توسعه قرار دارند. سطح و سرانه زمین کشاورزی، موقعیت نسبت به راههای اصلی و مراکز شهری، اقتصاد متمرکز شهری و موقعیت مرزی، ناهمواری ها و ویژگی های محیطی را می توان به عنوان عمده علل موثر بر میزان برخورداری سکونت گاه های روستایی استان کردستان از شاخص های توسعه نام برد.

کلیدواژه ها:

level of development ، rural areas ، Kurdistan province ، factor analysis ، cluster analysis ، سطوح توسعه یافتگی ، مناطق روستایی استان کردستان ، تحلیل عاملی ، تحلیل خوشه ای